MEI 2015

 


 

MEI 2015   

 

Duizenden jaren oude vestingsplaats
Tijdens een archelogisch onderzoek op het bedrijventerrein Rithmeesterpark in Breda hebben archeologen resten gevonden van een duizenden jaren oude vestigingsplaats. Het is niet de eerste keer dat er sporen uit het verleden worden gevonden in het gebied. De vestigingsplaats is gebouwd in de Middensteentijd, oftewel ergens tussen 8800 en 4900 voor Christus. Dit blijkt uit aangetroffen vuurstenen scherven. Waarschijnlijk hebben de inwoners er niet heel lang gewoond, want de Bredanaars in die tijd waren nog rondtrekkende jagers en verzamelaars.
Lees verder:  https://www.bredavandaag.nl

archeologie boz trimomfbooResten tweede Titusboog
Archeologen hebben bij opgravingen in Rome de resten van een tweede triomfboog van de Romeinse keizer Titus gevonden. In het historische Circus Maximus zijn onder meer stukken van een marmeren sokkel gevonden, zo meldt de dienst cultuur van Rome vrijdag. De resten van de boog worden weer in de grond gestopt, totdat Rome genoeg geld heeft om alle stukken op te graven en de boog te restaureren. De dienst cultuur vermoedt dat het monument onder meer bestond uit drie gewelven en vier vrijstaande zuilen.
Lees verder:  https://www.ansa.it

Fundament kasteeltoren
Op het Bowlespark in Wageningen zijn tijdens rioleringswerkzaamheden fundamenten van het kasteel dat tussen 1528 en 1673 in het Wageningse stadscentrum stond, blootgelegd. Ook konden archeologen in de voorbije weken voor het eerst de de bebouwing op het middenterrein in kaart brengen. Daar stonden onder meer een brouwerij, een stal en onderkomens voor manschappen, aldus archeoloog Peter Schut.
Lees verder:  https://www.gelderlander.nl

Resten van middeleeuwse stadsomwalling
Bij een opgraving op een bouwwerf in Antwerpen kwamen voor de eerste keer resten van de zuidelijke 16de-eeuwse stadsmuur aan het licht. Vanaf de late middeleeuwen werd de stad aan de zuidzijde begrensd door een stadsmuur die de Kronenburgpoort aan de Schelde verbond met de zuidoostelijk gelegen Sint-Jorispoort. Daartussen volgde de muur het tracé van de huidige Begijnenvest en de Schermersstraat. In de 16de eeuw bouwde Keizer Karel op dezelfde plaats een moderne gebastioneerde versterking, ook Spaanse omwalling genoemd. Deze vijf kilometer lange omwalling bevatte negen bastions (vijfhoekige bolwerken), acht fronten (rechte stukken stadsmuur) en vier monumentale toegangspoorten in Renaissancestijl. Via bruggen over een natte gracht kon men de stad bereiken. Enkel de buitenzijde van de omwalling was gemetseld, achter de muren werd een twintig meter brede aarden wal aangelegd. De Spaanse omwalling was een indrukwekkend bouwwerk en genoot groot aanzien tot ver buiten de grenzen van de Nederlanden.
Lees verder:  https://www.gva.be

Byzantijns schip
Russische duikers hebben in de Zwarte Zee het wrak gevonden van een Byzantijns schip van minstens duizend jaar oud. Het schip ligt op 82 meter diepte en is ca. 125 meter lang. In het wrak bevinden zich meer dan 100 amforen. De amforen bevatten vermoedelijk olie of wijn en zijn nog verzegeld met was. Onderzoekers weten niet zeker of er misschien wel een tweede schip ligt. 
Lees verder:  https://archaeologyinbulgaria.com 

2000 jaar oud aquaduct 
Archeologen hebben in Jeruzalem een meer dan 2000 jaar oud aquaduct opgegraven. Het aquaduct is gebouwd in de tijd dat Jeruzalem geregeerd werd door de dynastie der Hasmoneeën. Het aquaductis zeker eenentwintig kilometer lang en voorzag grote delen van de stad van water. Met tussenpozen is het aquaduct eeuwenlang gebruikt. 
Lees verder: https://www.livescience.com

Romeinse villa 
In het zuidwesten van Bulgarije hebben archeologen de restanten gevonden van een Romeinse villa uit de regeerperiode van Keizer Constatijn de Grote (306-337 AD). Tot nu toe zijn de restanten gevonden van 7 kamers, een grote gastenhal en vier opslagplaatsen. 
Lees verder:  https://archaeologyinbulgaria.com

Oudste stenen gebruiksvoorwerpen 
archeologie boz oudste stenen voorwerpenBij opgravingen in Kenia zijn de oudste stenen gebruiksvoorwerpen ooit gevonden. De voorwerpen werden 3,3 miljoen jaar geleden gebruikt, wat maakt dat de objecten reeds gebruikt werden vóór het ontstaan van de moderne mens. In de jaren dertig van de twintigste eeuw werden reeds 2,5 miljoen jaar oude gebruiksvoorwerpen gevonden. Deze kregen de naam ‘Oldowan’, genoemd naar de Olduvaikloof in Tanzania. De oudste Oldowan zijn gevonden in Ethiopië. De gebruiksvoorwerpen die in Kenia zijn gevonden, zijn 700.000 jaar ouder dan de oudste Oldowan.
Lees verder:  https://bodemnieuws.nl

Vloermozaïek 
Bulgaarse archeologen hebben na restauratiewerkzaamheden schitterende vloermozaïeken onthuld uit de 5e eeuw. De mozaïeken werden reeds in 1980 gevonden, maar werden herbegraven om ze goed te bewaren, omdat er onenigheid was gerezen over het eigendomsrecht. Nu zijn ze opnieuw opgegraven en worden ze gerestaureerd en geconserveerd.
Lees verder:  https://archaeologyinbulgaria.com

Grootste grafveld hunebedbouwers gevonden in Dalfsen
Archeologen hebben in het gebied Oosterdalfsen het grootste grafveld van hunebedbouwers in Noordwest-Europa opgegraven. Volgens de gemeente zijn er meerdere bijzondere vondsten gedaan in het opgravingsgebied Oosterdalfsen, waaronder grafvondsten en zeldzame sporen van nederzettingen. Uit vooronderzoek bleek al dat er vermoedelijk vindplaatsen uit de Romeinse tijd, de middeleeuwen, de ijzertijd en het stenen tijdperk in het plangebied zouden liggen.In Oosterdalfsen zijn minstens zes archeologische vindplaatsen opgegraven. Binnen één vindplaats zijn zelfs sporen uit verschillende perioden gevonden, waaronder twee complete potten uit het stenen tijdperk. Naar verwachting zijn dit bijgraven, die in een graf uit de Trechterbekercultuur stonden. Dit soort graven zijn vooral in Overijssel erg zeldzaam
Lees verder:  https://www.destentor.nl en https://www.nu.nl

Kasteeltoren
Op het Bowlespark te Wageningen zijn maandag tijdens rioleringswerkzaamheden fundamenten van het kasteel dat tussen 1528 en 1673 in het Wageningse stadscentrum stond, blootgelegd. Ook konden archeologen in de voorbije weken voor het eerst de de bebouwing op het middenterrein in kaart brengen. Daar stonden onder meer een brouwerij, een stal en onderkomens voor manschappen.
Lees verder:  https://www.gelderlander.nl

Prehistorische nederzetting
Archeologische opgravingen duiden er op dat de geschiedenis van Denekamp terug gaat naar 800 jaar vóór Christus. Dit blijkt uit de vondst van scherven en stenen op een bouwkavel aan de Lattropperstraat, die duiden er op dat daar een prehistorische nederzet­ting is geweest.
Lees verder:  https://www.twenteactueel.nl

Tombe met goud 
In Nanjing, China is een tombe gevonden uit de Ming Dynastie. De tombe bevat gouden schatten. Maar de echte schatten zijn toch wel de twee stenen epitafen die het verhaal vertellen van de begraven persoon, mevr. Mei. Ze werd van een concubine tot een politiek en militair strateeg. 
Lees verder:  https://www.livescience.com

Sporen steentijd
Uit een vooronderzoek in Voorschoten is gebleken dat er twee behoudenswaardige vindplaatsen aanwezig zijn: één uit de middeleeuwen en één uit de steentijd. Deze vindplaatsen worden nu door een archeologisch bureau, met hulp van vrijwilligers van de Archeologische Werkgroep Nederland (AWN), opgegraven. De sporen en vondsten laten zien dat het terrein al vanaf de elfde eeuw in gebruik was. Tijdens het onderzoek is veel aardewerk uit deze periode aangetroffen. Hiernaast zijn er onder andere ook drie waterputten gevonden, met in één daarvan een complete bijl.
Lees verder:  https://www.dichtbij.nl

Het tijdperk van de Vikingen
De Scandinavische zeevaarders maakten al rond het jaar 725 relatief verre reizen naar de Deense handelsstad Ribe. Dat melden archeologen in het wetenschappelijk tijdschrift European Journal of Archeology. Tot nu toe werd de plundering van het Britse stadje Lindisfarne in het jaar 793 door veel historici beschouwd als het begin van het Vikingtijdperk. De wetenschappers baseren hun conclusies op de opgraving van oude botten en geweien in Ribe, dat in de achtste eeuw een belangrijk handelscentrum was.
Lees verder:  https://www.nu.nl

Enkhuizer stadsmuur
Tijdens vernieuwing van de kade van de gracht aan het Spaans Leger in Enkhuizen zijn resten van de bakstenen stadsmuur uit 1550 aangetroffen. De stadsmuur was tevens de fundering van de waterpoort tussen de gracht de Driebanen en de voormalige stadsgracht van het Spaans Leger. De Voertboom, een van de oude waterpoorten lag op deze plek. De stadsmuur en de waterpoort werden gesloopt rond 1600 en de muur werden hergebruikt als fundering voor de brug en de kade. Van de oude stadsmuur is alleen de Drommedaris uit 1540 blijven staan. 
Lees verder:  https://erfgoedstem.nl

Piratenschat gevonden bij Madagaskar
Archeologen denken bij Madagaskar een deel te hebben gevonden van de schat van piratenkapitein William Kidd. De zilverstaaf van 50 kilo wordt bewaakt door militairen op het eiland Sainte-Marie.Het zilver werd aan land gebracht door duikers. De schat werd daarop in een speciale ceremonie gepresenteerd aan de president en westerse diplomaten. Volgens de leider van het team dat de staaf vond, is het zilver vermoedelijk afkomstig uit het wrak van een piratenschip.
Lees verder:  https://www.nu.nl

Het schild van Bourgondië
Naar aanleiding van de rioleringswerken op het Possozplein ontdekten archeologen de resten van Het Schild van Bourgondië, een oude afspanning achter het stadhuis. Het is naast geschreven bronnen het eerste tastbaar bewijs van deze afspanning.  Twee weken geleden werden reeds sporen van bebouwing ontdekt ter hoogte van ’t Vondel uit de 17de of 18de eeuw. Deze week werden opnieuw interessante relicten uit een ver verleden bovengehaald. Deze keer gaat het om oude muren en funderingen van ‘Het Schild van Bourgondië’, een afspanning die vroeger achter het oud stadhuis was aangebouwd. Deze afspanning dateert uit de zeventiende eeuw, van na de bouw van het historisch stadhuis die in 1616 werd beëindigd. In dit gebouw vonden reizigers en bedevaarders onderdak. 
Lees verder:  https://www.nieuwsblad.be

800 jaar oude rune stok
archeologie boz rune stokIn de Deense stad Odense is tijdens opgravingen een 800 jaar oude rune stok gevonden. Hij is slechts 8,5 centimeter lang. Het is moeilijk om het runenschrift te ontcijferen. Tot nu toe zijn de woorden “goede gezondheid” en “Tomme zijn knecht” ontcijferd. 
Lees verder:  https://sciencenordic.com

Beeld van farao Sahoere
Op de Egyptische site Elkab hebben archeologen van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG) een fragment van een zittend koningsbeeld gevonden. Aan de hand van de bewaarde inscripties kon het beeld geïdentificeerd worden als farao Sahoere uit de 5de dynastie (ca. 2458-2446 v.Chr.). Van koning Sahoere zijn slechts twee andere beelden gekend. De farao is vooral bekend om zijn piramide en zijn doden- en valleitempel in de koninklijke necropool van Aboesir (iets ten noorden van Sakkara). Hoe het beeld van Sahoere in Elkab terecht kwam is onduidelijk, maar zijn aanwezigheid is op zich niet onlogisch. Sahoere zond immers expedities naar de oostelijke woestijn en naar het diepe zuiden, zoals Beneden-Nubië en het mythische land Poent. 
Lees verder:  https://www.archeonet.be

 


 

JANUARI 2015

 


 

JANUARI 2015      

Menselijk fossiel 
Wetenschappers hebben nu voor het eerst een menselijk fossiel gevonden dat de reis in kaart brengt die de mens ​tienduizenden jaren geleden vanuit Afrika via het Midden-Oosten naar Europa maakte. In het noorden van Israël, in de regio Galilea, werd een deel van een schedel aangetroffen van ongeveer 55 duizend jaar geleden. De anatomie van de schedel, waarvan het aangezicht en de onderkant ontbreekt, komt overeen met schedels die in Europa zijn gevonden, laat Israël Hershkovitz van de Universiteit van Tel Aviv weten. De schedel behoorde volgens de wetenschappers toe aan wat zij migranten noemden, mensen die tienduizenden jaren geleden de doortocht naar Europa maakten. De vroegste resten van moderne mensen in Europa dateren van zo’n 45.000 jaar geleden.
Lees verder:  https://www.nu.nl

Romeinse waterputten
Op de voormalige IKEA-parking in Gent (België) vonden de archeologen, naast een middeleeuwse gehuchtje uit de 10de tot 12de eeuw, ook verschillende boerderijen uit de Gallo-Romeinse periode, die dateren uit de 1ste tot 2de eeuw. De vijf Romeinse boerderij-erven liggen verspreid over het terrein. De grote hoofdgebouwen hebben een vrij typisch uitzicht, waarbij slechts vier of zes hele grote funderingspalen worden teruggevonden. In de opvulling van de sporen werden af en toe scherven van aardewerken potten aangetroffen die toelaten de boerderijen te plaatsen in de 1ste tot 2de eeuw na Christus. In totaal onderzochten de archeologen maar liefst zes waterputten en een drenkpoel. De drenkpoel hoorde bij het erf met het grootste gebouw en is een hele grote depressie waarin het vee kan afdalen om te drinken. Nadat deze niet meer gebruikt werd, dempten de Gallo-Romeinse boeren de poel met een grote hoeveelheid afval. De waterputten werden verstevigd met houten wanden, die goed bewaard bleven. De archeologen vonden in de helft van de gevallen een vlechtwerkbeschoeiing, een soort gevlochten mand zonder bodem. Vorige week werd een waterput onderzocht die bleek te bestaan uit een uitgeholde boomstam. In een aantal gevallen is het ook duidelijk dat er herstellingen zijn uitgevoerd aan de houten bekistingen.
Lees verder:  https://www.archeonet.be

Nummers van zitplaatsen Colosseum
Bij de renovatie van het Colosseum in Rome zijn oude nummers van zitplaatsen ontdekt boven enkele toegangspoorten. Het gaat om restjes van rode verf waarmee onder meer het getal ‘XXXVIIII – XLII’ (39 – 42) op de buitenste muren van het amfitheater zijn aangebracht. Aan deze nummers konden bezoekers in de Romeinse tijd waarschijnlijk zien in de buurt van welke toegangspoort hun zitplaats zich bevond. De verfresten van de nummers op de toegangspoorten werden ontdekt toen restaurateurs de muren aan het schoonspuiten waren en de bogen op de buitenste toegangspoorten van dichtbij konden bestuderen. 
Lees verder:  https://www.nu.nl en https://news.discovery.com

Ondergrondse gangen 
Een wel heel bijzondere ontdekking in Hoorn: ondergrondse gangen van voor 1563. Deze gangen kwamen per toeval aan het licht, nadat de hevige regenval een gat in de bestrating had veroorzaakt. Er wordt bekeken of de gang ook voor het publiek toegankelijk kan worden. Tot die tijd is de gang nog dicht. In het oude centrum van de stad viel vorige week na hevige regen plotseling een gat in het plaveisel van een steeg. Het gat bleek meters diep te zijn. Archeologen daalden hierin af en ontdekten een lange gemetselde tunnel. De gang blijkt onderdeel van een groot overdekt rioolstelsel dat bijna overal is ingestort maar hier nog gaaf aanwezig is. Het loopt onder een oud ziekenhuis uit 1563 door en stamt dus zeker van voor deze tijd. De vele geruchten dat er gangen onder de oude stad zouden lopen, blijken dus waar te zijn. Het onderzoek wordt voortgezet.
Lees verder:  https://www.dichtbij.nl

Evangelie in mummiemasker
De oudste kopie van een evangelische tekst is teruggevonden in een mummiemasker. Een Amerikaans team van archeologen werkt aan het analyseren van een grote hoeveelheid teksten. Zo is een stuk van het evangelie van Marcus uit het jaar 90 teruggevonden in een Egyptisch dodenmasker. Het is bekend dat de farao’s gouden dodenmaskers mee kregen, maar ook de minder rijke Egyptenaren kregen een dodenmasker. Vaak was zo’n masker gemaakt van aan elkaar gelijmde lagen papyrus of linnen, waar het gezicht van de overledene op werd geschilderd. Om kosten te besparen werd daarbij vaak papyrus hergebruikt.
Lees verder: https://www.livescience.com

Middeleeuws Brussel
Sinds september 2014 worden archeologische opgravingen uitgevoerd in het centrum van Brussel, op een groot braakliggend terrein tussen de Beenhouwersstraat en de Grasmarkt. Het archeologisch potentieel van dit huizenblok werd hoog ingeschat. In de middeleeuwen ontwikkelde zich hier immers een ambachtswijk, waarnaar vandaag nog steeds de straatnamen verwijzen: de Beenhouwersstraat, de Huidenmarkt en de Ossekopgang vormden uiteraard het thuiskwartier van de beenhouwer. Bij sonderingen tijdens deze opgravingen ontdekte men nog veel meer structuren uit die periode (kelders, beerputten, waterputten) en sporen van actieve landbouw uit het tijdperk vóór de 13de eeuw zoals spadesteken en afwateringssloten.
Lees verder:  https://www.archeonet.be

Wetenschappers ontcijferen verbrand ‘Vesuvius-perkament’
Italiaanse wetenschappers zijn erin geslaagd om een handschrift zichtbaar te maken op rollen perkament die in het jaar 79 na Chr. zijn verbrand bij een uitbarsting van de Vesuvius. Met behulp van röntgenstraling zijn enkele letters en woorden ontcijferd op de zwartgeblakerde documenten. De perkamentrollen zijn mogelijk beschreven door de Oudgriekse filosoof Philodemus van Gadara, zo blijkt uit het onderzoek.
Lees verder:  https://www.nu.nl en https://www.nytimes.com

Alexander de Grote 
In een oude Griekse tombe zijn beenderen aangetroffen van een vrouw, een pasgeboren baby en twee mannen. Archeologen denken dat het om het lichaam van de legendarische heerser Alexander de Grote kan gaan. In het graf zijn ook de resten van een gecremeerde persoon aangetroffen. Het kalkstenen graf in de stad Amphipolis dateert uit de tijd dat de Macedonische koning over een groot deel van het Midden-Oosten heerste. Het is de grootste tombe uit de oudheid die in Griekenland is ontdekt.
Lees verder:  https://www.nu.nl

Grafheuvel met gouden vondsten 
archeologie boz gouden beeld kazakstanIn Kazakstan hebben opgravingen een grafheuvel opgeleverd. In de grafheuvel werden gouden voorwerpen gevonden. Eén daarvan is een beeldje van een verscheurend roofdier. Een ander voorwerp betreft een gouden bord met de afbeelding van een biddende vogel, zijn hoofd naar links gedraag met een grote bek en de vleugels gespreid. De vogel is afgebeeld tegen een achtergrond van aardbeien.
Lees verder:  https://en.tengrinews.kz

Een smid met gereedschap 
Meer dan duizend jaar geleden kwam in Noorwegen een smid te overlijden. Hij werd begraven met zijn gereedschap. Het is één van de beste vondsten uit de Vikingtijd volgens de archeologen. 
Lees verder:  https://sciencenordic.com

Australische zoektocht naar VOC-schepen
Maandag vertrekt een Australisch team archeologen naar de Cocos Keeling-eilanden en naar Christmas Island om te zoeken naar onder meer het wrak van het VOC-schip Fortuyn uit de achttiende eeuw. Volgens Australische en Nederlandse onderzoekers is er een redelijke kans dat het schip is vergaan bij deze Australische eilanden die ten zuiden en zuidoosten van het Indonesische Java liggen.
Lees verder:  https://www.nu.nl

Romeinse grafveldjes en middeleeuwse bewoning
In opdracht van de stad Ronse (België) wordt er een bedrijventerrein ontwikkeld in Ronse Pont West. De opgravingen die  aan de ontwikkeling voorafgaan, zijn inmiddels afgerond. Terwijl er in een eerdere fase van het onderzoek heel wat vondsten uit de steentijden en metaaltijden aan het licht kwamen, werden de voorbije maanden vooral Romeinse en middeleeuwse sporen aangetroffen. Op zo’n 400 meter van elkaar bevonden zich twee grafveldjes uit de Romeinse tijd.Het noordelijke grafveldje telde vijf goed bewaarde urnengraven en twee vernielde graven. Het zuidelijke urnengrafveld leverde een tiental graven op. Deze lagen parallel aan een kleine Romeinse weg. In de graven stonden bekers, borden en kookpotten. 
Lees verder:  https://www.archeonet.be

Uniek zeereptiel  
Wetenschappers hebben in Schotland botten opgegraven van een groot reptiel dat ongeveer 170 miljoen jaar geleden in zee leefde.  Het gaat om een Ichthyosaurus, een vier meter lang reptiel met een ronde kop en langwerpige snuit. Aan één van de opgegraven vinbotten zit een bijzondere spieraanhechting die het dier mogelijk in staat stelde om extra snel te zwemmen. Zeer waarschijnlijk gaat het om een nog onbekende soort Ichthyosaurus, zo melden de onderzoekers in het Scottish Journal of Paleontology.
Lees verder:  https://www.nu.nl

Egyptische fortificatie 
Vlakbij het Suez Kanaal bij de stad Tell Habua (Egypte) zijn 3000 jaar oude ruïnes gevonden en de funderingen van een fortificatie, het grootste ooit in Egypte opgegraven. Het fort maakte deel uit van een verdedigingslinie van een serie fortificaties en militaire steden. 
Lees verder:  https://www.thecairopost.com

Oude begraafplaats
Op het Japanse eiland Okinawa is een prehistorische begraafplaats gevonden. De vondst kan een nieuw licht werpen op de ontwikkeling van de cultuur op het eiland. Er zijn meer dan negenduizend jaar oude graven gevonden. De graven waren met dertig centimeter langen stenen boven het hoofd, de borst en de buik afgedekt. Daar weer bovenop lag een metersdikke laag puin.
Lees verder:  https://ajw.asahi.com

Romeins fort in Engeland uitgelijnd op de zonnewende
De toegangspoorten van een Romeins fort in Engeland uit 138 na Christus, staan precies zo gericht dat ze in lijn staan met de zonnewende in de zomer en de winter. Dat ontdekte de Italiaanse natuurkundeprofessor Amelia Carolina Sparavigna, waarna ze haar bevindingen publiceerde op het Open Acces-blog Philica. Het vierkante fort staat op de top van een heuvel vlak bij Hardknott Pass en werd gebouwd door Romeinse soldaten tegen het jaar 138 onder keizer Hadrianus. Ooit bood het fort plaats aan ongeveer vijfhonderd manschappen totdat het werd verlaten in het midden van de tweede eeuw. Daarna werd het af en toe nog gebruikt tot het definitief verviel.
Lees verder:  https://www.nu.nl 

30 tombes, 28 strijdwagens en 98 paardenskeletten 
Archeologen hebben op dezelfde vindplaats als hieronder bij het muziekinstrument vermeld 3- tombes, 28 strijdwagens en 98 paardenskeletten gevonden van zo’n 2.800 jaar oud. Er wordt aangenomen dat de paarden zijn gedood aan de manier waarop ze zijn begraven. Ze liggen op hun zij met de ruggen naar elkaar toe.
Lees verder:  https://www.ibtimes.co.uk

Duizenden jaren oud Chinees muziekinstrument 
Archeologen hebben in Hubei (China) een duizenden jaren oud snaarinstrument gevonden. Waarschijnlijk het oudste instrument dat ooit in China is gevonden. Het gaat om een zogenoemde Se. De Se is een oud Chinees instrument met 19 tot 50 snaren en een bereik van vijf octaven. Het instrument is gevonden op een complex met tombes. De vondst maakt het mogelijk om de muzikale ontwikkeling te bestuderen van 1.046 jaar voor Christus tot 221 jaar voor Christus.
Lees verder:  https://io9.com

Tombe Egyptische koningin 
Een Tjechisch archeologisch team heeft in Egypte een tombe gevonden van een tot nu toe onbekende koningin. In de tombe werden inscripties aangetroffen met de naam Khentakawess. De archeologen gaan er van uit dat het hier betreft koningin Kehntakawess III, de vrouw van Neferefre, die zo’n 4500 jaar geleden heeft geleefd.
Lees verder:  https://www.bbc.com  en https://www.nu.nl

Amulet 
archeologie boz amulet inscriptiesIn Cyprus is een bijzonder amulet gevonden dat op één zijde een inscriptie bevat van 59 letters, die zowel normaal als van achter naar voren gelezen hetzelfde zijn. Op de andere zijde staan verschillende afbeeldingen, waaronder een mummie liggend op een schip en een afbeelding van Harpocrates, de god van de stilte. De amulet is waarschijnlijk ongeveer 1.500 jaar oud.
Lees verder:  https://www.livescience.com

Koperen kroon
archeologie boz kroon indiaIn Chandayan (India) hebben archeologen een 4.000 jaar oude koperen kroon gevonden.  Het is de tweede keer dat er een kroon is gevonden. Eerder werd een zilveren kroon gevonden in het noordoosten van India. In de kroon zitten o.a. een carneolen kraal. De kroon werd gevonden op een schedel.  
Lees verder:  https://www.theepochtimes.com

Eitjes van parasieten uit IJzertijd opgegraven
Zwitserse wetenschappers hebben eitjes van parasieten uit de IJzertijd aangetroffen bij de opgraving van een oude Keltische nederzetting in Basel. Het gaat om ruim tweeduizend jaar oude eitjes van verschillende wormen die in ingewanden van mensen en dieren leefden. De bevinding suggeert dat de hygiëne in Keltische dorpen nogal te wensen overliet. De parasitaire eitjes zijn aangetroffen in een laag aarde die honderd jaar voor Christus vermoedelijk aan de oppervlakte lag.
Lees verder:  https://www.nu.nl

 

Ik wens u allen een gelukkig, gezond en voorspoedig 2015

 


 

SEPTEMBER 2014

 


 

SEPTEMBER 2014  

 

Rituele plaats
In Suprasl (Polen) hebben archeologen de overblijfselen gevonden van een meer dan 4.000 jaar oude rituele plaats. Er zijn fragmenten gevonden van kommen en schalen. Ook zijn er fragmenten gevonden van gedecoreerde voorraadpotten tezamen met verbrande dieren- of menselijke botten. 
Lees verder:  https://www.naukawpolsce.pap.pl

Middeleeuwse gewelfschildering ontdekt
Bij de interieurrestauratie van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Brugge (België) werd onlangs een middeleeuwse schildering ontdekt op het gewelf van de kooromgang voor de bidtribune van Lodewijk van Gruuthuse. De gewelfschilderingen werden wellicht aangebracht bij de bouw van de bidtribune. Het medaillon met de madonna in een ruitvormige achtergrond is vrij uniek te noemen. Op de schildering werd het jaartal 1469 ontdekt.
Lees verder:  https://www.archeonet.be

Grote Romeinse schatvondst 
In Seaton (UK) is één van de grootste Romeinse schatvondsten gedaan. Een man vond met zijn metaaldetector 20.000 Romeinse munten uit de derde en vierde eeuw. De munten zijn inmiddels onderzocht en deskundigen menen dat de waarde ongeveer de soldij van twee jaar was voor een Romeinse soldaat. Het grootste deel van de munten is goed bewaard gebleven en konden nauwkeurig worden gedateerd.
archeologie boz romeinse schat

Lees verder:  https://www.bbc.com

Middeleeuwse stadsgracht blootgelegd
Bij opgravingen aan de Tabaksvest in Antwerpen zijn archeologen op resten gestoten van de middeleeuwse stadswal en gracht uit ca. 1300. Over de opbouw van deze middeleeuwse omwalling van Antwerpen was nog maar bekend. Op het tracé werden tot nu toe geen resten van de stadswallen gevonden, wel van de torens en de poorten, zoals de Blauwe Toren, de Kronenburgtoren en de Kipdorppoort. De middeleeuwse omwalling met gracht is nu voor het eerst zichtbaar en kan voor het eerst archeologisch onderzocht worden. De middeleeuwse stadswal behoort tot de derde stadsuitbreiding, gerealiseerd tussen 1295 en 1314 onder hertog Jan II van Brabant. 
Lees verder:  https://www.archeonet.be

Romeins kampement 
In Novae (Bulgarije) hebben archeologen de overblijfselen gevonden van een Romeins kampement. Er zijn meer dan 300 munten gevonden uit de eerste tot de vierde eeuw en honderden andere voorwerpen, gemaakt van brons, glas, been en geweien. Onder de vondsten bevonden zich ook drie unieke bronzen beeldjes, Eén is de afbeelding van een zingende acteur met een komisch masker, de andere twee zijn sprekers, gekleed in toga.
Lees verder:  https://www.naukawpolsce.pap.pl 

Amulet
archeologie boz scarabee sheshonkIn een kopermijn in Jordanië hebben archeologen een Egyptische amulet gevonden dat de naam draagt van Farao Sheshonk I. De vondst van het kleine voorwerp zou de fabelachtige marsroute van het leger van Sheshonk I kunnen bewijzen. Sheshonk I regeerde vermoedelijk tussen 945 en 924 v.Chr. 
Lees verder:  https://www.livescience.com 

Meer dan 50 geogliefen ontdekt
In het noorden van Kazakhstan zijn meer dan 50 geogliefen ontdekt. De uitgestrekte structuren in verschillende vormen en grootte creëren een landschap dat ook wordt gezien bij de beroemde Nazcalijnen in Peru.
Lees verder:  https://www.livescience.com

Satellietbeelden van erfgoed Syrië tonen zware schade
In het door oorlog verscheurde Syrië zijn vijf van de zes werelderfgoederen zeer zwaar beschadigd, waarbij van sommige structuren nog slechts puin rest. Dat blijkt uit een analyse van nieuwe satellietbeelden door de Amerikaanse vereniging ter bevordering van de wetenschap, de AAAS. De analyse laat zeer zware schade zien aan Aleppo. Aleppo wordt sinds 2000 voor Christus bewoond en is daarmee een van de oudste, constant bewoonde steden op de wereld. De satellietbeelden laten zien dat naast de zware schade in de stad zelf, vooral het werelderfgoeddeel binnen de oude citadel het zwaar te verduren heeft gehad. Onder de vernietigde gebouwen, vallen onder andere historische moskeeën en madrassa’s (koranscholen), de Grote Moskee van Aleppo, de Soek al-Madina (overdekte markt), de Grand Serail, de hamam Yalbougha an-Nasry, de Khusruwiye moskee, het Carlton Citadel Hotel en de Khan Qurt Bey karavanserai (overnachtingsplek voor karavanen).
Lees verder:  https://www.eurekalert.org

Graf van Alexander de Grote weer niet gevonden
Griekse archeologen meldden vorige week de vondst van een rijke en goed bewaarde graftombe uit de tijd van Alexander de Grote. De tombe, waarin twee karyatiden werden aangetroffen, werd ontdekt bij opgravingen in Amphipolis, in de buurt van Thessaloniki. De vondst kreeg veel weerklank en leidde – zoals wel vaker het geval is – tot allerlei speculaties. Was het graf van Alexander eindelijk gevonden? “Dat is uitgesloten,” stelt professor-emeritus Marc Waelkens (KU Leuven) vandaag categoriek in De Morgen. “Er is geen enkele twijfel over waar Alexander begraven werd,” zegt Waelkens in De Morgen. “Nadat hij in Babylon stief, werd zijn lijk gebalsemd en werd een praalwagen gebouwd. Dat is tot in de details beschreven. De bedoeling was om hem naar Macedonië over te brengen, maar Ptolemaeus stal de wagen en liet hem naar Alexandrië brengen. Er werd een monument voor hem gebouwd in het complex van Ptolemaeus. Hij lag er in een glazen kist, wat in tientallen bronnen wordt beschreven.”
Lees verder:  https://www.archeonet.be

Romeins dorp
In de buurt van Jaslo (Polen) hebben archeologen de overblijfselen gevonden van een Romeins dorp uit de 3e-4e eeuw. Onder de ongeveer duizend gevonden verworpen die gevonden zijn, bevindt zich ook een grote oven voor aardewerk. De oven is twee meter lang en twee meter breed.
Lees verder:  https://www.naukawpolsce.pap.pl

Duikers onderzoeken vindplaats oudste computer
Duikers zijn in de Egeïsche zee de vindplaats van de oudste computer ter wereld aan het onderzoeken met een speciaal duikpak. De zogenoemde Exosuit stelt de duikers in staat om zeer diepe verkenningsduiken uit te voeren bij een antiek scheepswrak voor het eiland Antikythera. In 1901 werd uit dit 2000 jaar oude wrak een mechanisme opgediept dat wordt beschouwd als de oudste analoge computer ter wereld. De oude computer wordt door wetenschappers aangeduid als ‘het mechanisme van Antikythera’. Het apparaat heeft bronzen tandwielen waarmee vermoedelijk astronomische berekeningen werden uitgevoerd.
Lees verder:  https://www.nu.nl

Oudste munt van Bulgarije
Een duiker heeft in ondiepe wateren in de buurt van Sozopol de oudste munt van Bulgarije gevonden. Vladimir Penchev van het Nationaal Historisch Museum zegt dat de munt niet van goud is maar van elektrum. Elektrum is een in de natuur voorkomende legering van goud en zilver met sporen van koper en andere metalen. Afhankelijk van de verhoudingen van goud en zilver kan de kleur variëren van bleek tot helder geel. De munt is meer dan 2.750 jaar oud.
Lees verder:  https://sofiaglobe.com

Tombecomplex
In Xi’an (China) is een enorm tombecomplex gevonden dat heeft toebehoord aan de grootmoeder van de eerste keizer van China. De afmetingen van het tombecomplex zijn 550 meter lang en 310 meter breed. Tot nu toe hebben de archeologen twee rijtuigen en 12 paardenskeletten gevonden. De vondst van de rijtuigen en paardenskeletten zijn een symbool voor een hoge rang die gelijk staat aan een keizer of zijn familie. Er is ook gegraveerd aardewerk gevonden met Chinese karakters, jadefragmenten en goud en zilver.

archeologie boz tombecomplex

Lees verder:  https://www.ibtimes.co.uk

Nederlands fort opgegraven in Indonesië
Indonesische archeologen hebben in de stad Semarang op Java funderingen van een 18e-eeuws Nederlands fort opgegraven. Tijdens de graafwerkzaamheden zijn ook scherven gevonden van potten, glazen en schalen van de Chinese Qing-dynastie en uit Europa. De archeologen zijn op zoek naar een van de uiteinden van het fort, bastion De Smits, dat ze op korte termijn hopen te vinden. Het fort was ooit het woongebied van de Nederlanders in de stad, maar werd in 1824 afgebroken. Het stond op de plek waar nog steeds de oude stad van Semarang te zien is en waar meer dan honderd historische panden staan in Europese stijl.
Lees verder:  https://www.nu.nl

Kasteelresten Vredenburg
In de bouwput naast Tivoli Vredenburg in Utrecht wordt gebouwd aan de nieuwe parkeergarage Vredenburg en het nieuwe Hoog Catharijne. Tijdens de bouw zijn dit voorjaar resten van de zuidwesttoren van kasteel Vredenburg vrijgegraven. De resten zijn tot op de zandkorrel nauwkeurig vastgelegd op gigapixel panorama foto’s. In het muurwerk is een sluisgang te zien, waarmee het waterpeil tussen de stadsbuitengracht en de kasteelgracht geregeld kon worden, zodat er altijd voldoende water in de kasteelgracht kon staan.
Lees verder:  https://www.cu2030.nl

Parlementsgebouw van de Vikingen
Archeologen hebben in Dingwall, Schotland de overblijfselen gevonden van een parlementsgebouw uit de 11de eeuw. Dit is een bijzondere vondst, omdat vergaderingen van de Vikingen normaal plaatsvonden in de open lucht. Vergaderingen van de Vikingen staan bekend als “Things”. Dit komt van het oude Noorse woord “ping”, dat vergadering betekent. In deze vergaderingen werden politieke beslissingen genomen, wetten gemaakt en meningsverschillen opgelost. 
Lees verder:  https://www.theepochtimes.com

Benen harnas
In Omsk (Rusland) hebben archeologen een een compleet harnas van been gevonden. Het harnas is in een uitstekende staat en dateert van ongeveer 3900 tot 3500 jaar geleden. Het was apart begraven en er is nog niet eerder een dergelijk harnas in die buurt gevonden. Baris Konikov, curator van de opgravingen, verklaarde: “Het is ten eerste een unieke vondst omdat een dergelijk harnas van hoge waarde was. Het was kostbaarder dan een leven, omdat het een leven kon redden. “.

archeologie boz harnas

Lees verder:  https://siberiantimes.com

Woning uit de Bronstijd
In Deurne-Eksterlaar (België) ontdekten archeologen onlangs een woning uit de bronstijd, uit het tweede millenium voor Christus. Het gaat om een driebeukige boerderij, opgetrokken uit hout, leem en stro. De opgraving bracht een mooie plattegrond van de woning in beeld, met parallelle rijen paalsporen. Zulke volledige gebouwplattegronden worden maar zelden aangetroffen. De bijzondere vondst maakt duidelijk hoe vroeg er al bewoning in de buurt van Deurne was. Enkele dagen na deze ontdekking troffen de archeologen nog een rechthoekige woonstalhoeve uit de late ijzertijd of vroeg-romeinse tijd aan, wellicht van rond het begin van onze jaartelling.
Lees verder:  https://www.archeonet.be

Opzienbarende ontdekking bij Stonehenge
Het beroemde Stonehenge in Engeland blijkt onderdeel te zijn geweest van een veel groter geheel. Tot die opzienbarende conclusie komen archeologen na onderzoek van de bodem rond het monument uit de steentijd bij Amesbury. De onderzoekers stuitten op zeventien onbekende kapellen en honderden andere archeologische zaken zoals kleinere monumenten. Volgens de wetenschappers veranderen de vondsten de kijk op Stonehenge volledig, aldus The Guardian.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Lees verder:  https://www.nu.nl en https://www.theguardian.com en https://www.birmingham.ac.uk

Fort Vikingen 
In Denemarken hebben archeologen een Vikingenfort ontdekt op het eiland Zeeland. De onderzoekers vonden het cirkelvormige fort toen ze lastermetingen aan het maken waren. Het ontdekte fort heeft een diameter van 145 meter. Forten zoals deze werden alleen in de tijd van de Vikingen gebouwd. Het is de eerste keer in zestig jaar dat een dergelijk fort weer wordt gevonden.
Lees verder:  https://www.dailymail.co.uk/ 

Eeuwenoud papyrusfragment met passages uit Bijbel ontdekt
archeologie boz papyrusIn de John Rylands bibliotheek van de universiteit van het Engelse Manchester is recent een 1500 jaar oud papyrusfragment uit Egypte ontdekt waarop passages uit de Bijbel te lezen zijn. Volgens onderzoeker dr. Roberta Mazza laat de vondst zien hoe ‘gewone’ christenen al vroeg in de kerkgeschiedenis omgingen met en steun ontleenden aan de Bijbel. Het „amulet”, zoals dr. Mazza het fragment noemt, verwijst naar het heilig avondmaal als het manna van het Oude Testament. In de –Griekse– tekst worden onder andere Psalm 78:23-24 en Mattheüs 26:28-30 aangehaald.
Lees verder:   https://www.refdag.nl

Oudste schip van Denemarken
Archeologen hebben waarschijnlijk het oudste schip van Denemarken gevonden. Het schip is 7 meter land en is vermoedelijk zo’n 6.500 jaar oud. De historische vondst werd gedaan toen er zeekabels vernieuwd moesten worden bij Asko Eiland. 
Lees verder:  https://cphpost.dk

Gigantische ‘niets-vrezende’ dinosaurus ontdekt
Wetenschappers hebben de resten van een gigantische dinosauriër gevonden. Het dier, een planteneter, was mogelijk één van de grootste landdieren ooit. De Amerikaanse paleontologen die de botten vonden, hebben de dinosaurus Dreadnoughtus schrani genoemd, wat ‘bang voor niets’ betekent, zo melden ze donderdag in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. Veel had de Dreadnoughtus waarschijnlijk ook niet te vrezen van andere dieren. Hij was zo’n 26 meter lang met een nek van ruim 11 meter. De dino woog meer dan een volwassen potvis. Hij moet zo’n zeven keer zo zwaar zijn geweest als zijn tijdgenoot de Tyrannosaurus rex.
Lees verder:  https://www.nu.nl en https://www.nature.com

Ook Neanderthalers maakten rotstekeningen
Voor het eerst hebben wetenschappers rotstekeningen van de Neanderthalers ontdekt. In een grot in Gibraltar vonden zij inkervingen in de vorm van een kruis die zeker 39.000 jaar oud zijn. Tot nu toe werden rotstekeningen, zoals die in het Zuid-Franse Lascaux en het Noord-Spaanse Altamira, alleen aan de moderne mens (Homo sapiens) toegeschreven. De wetenschappers onder leiding van Ruth Blasco en Clive Finlayson van het Gibraltar-museum in de Britse stad op het Iberisch schiereiland beschrijven hun bevindingen in de Proceedings of the Nationaal Academy of Sciences (PNAS).
Lees verder:  https://www.nu.nl 

Koninklijke bronzen strijdwagen 
In Qishan in de Shaanxi provincie van China hebben archeologen een bronzen strijdwagen gevonden uit de Zhou Dynastie (11e eeuw – 771 v.Chr). De archeologen menen dat dit voertuig ceremonieel werd gebruikt door een prinses. Het voertuig is 2,4 meter lang en 1,8 meter breed en de twee wielen zijn 1,4 meter in doorsnee.
Lees verder:  https://europe.chinadaily.com.cn

 


 

FEBRUARI 2014

 


 

FEBRUARI 2014

 

Romeins huis
In Arezzo (centraal Italië) hebben archeologen de restanten blootgelegd van een Romeins huis uit de eerste eeuw. De vondst is van groot belang voor het zichtbaar maken van de geschiedenis van de stad. Tot nu toe zijn de restanten van drie kamers onderzocht. Hierbij zijn ook de restanten gevonden van beschilderde muren en vloeren.
Lees verder:  https://www.ansamed.info

 

Op een na oudste kerk van Duitsland
Archeologen hebben in Mainz binnen een kathedraal de restanten van de op een na oudste kerk van Duitsland gevonden. Alleen Trier heeft een oudere kerk die 1200 jaar geleden werd gebouwd. Normaal bouwde een bisschop in de middeleeuwen een kerk op precies dezelfde plaats van het vorige gebouw om op deze manier de oude kerk kwijt te raken. 
Lees verder:  https://www.thelocal.de

Negen manuscripten met bijbelse tekst
Wetenschappers die werken aan het vondstmateriaal van opgravingen in Qumran (Westbank) uit de vijftiger jaren van de vorige eeuw vonden drie philacterieën die kleine manuscripten bevatten met een bijbelse tekst. De manuscripten dateren uit het begin van de jaartelling.
Lees verder:  https://www.ansamed.info

Zilveren oorbellen
In Israel is bij opgravingen een kruik met zilveren oorbellen gevonden. De kruik en de oorbellen dateren van 3200 jaar geleden. De kruik werd gevonden ten noorden van een enorme constructie wat vermoedelijk een toren is geweest. Uit de sporen blijkt niet dat de oorbellen zijn verstopt. De kruik stond gewoon tegen een muur aan. 
Lees verder:  https://www.livescience.com

Romeinse schatvondst
In het zuiden van Rijnland-Palts heeft een detectoramateur een goudschat gevonden. De schat omvat een aantal bladvormige broches die ooit toebehoorden aan een erg belangrijke Romeinse heerser. De waarde van de vondsten wordt geschat op meer dan een miljoen euro. Er is ook een zilveren schaal met goud en stenen gevonden, een zilver beeldje dat onderdeel uitmaakte van een draagbare stoel voor een militaire commandant.

archeologie boz schatvondst rijnland

Lees verder:   https://www.thelocal.de

Landelijk dorp van 2300 jaar oud in Jeruzalem
Aan de rand van Jeruzalem hebben archeologen de resten gevonden van een dorpje van maar liefst 2300 jaar oud. De archeologen vonden onder meer een aantal stenen huizen en voorwerpen afkomstig uit de Tweede Tempelperiode. Er zijn resten gevonden van nauwe steegjes en een aantal stenen gezinswoningen. De woningen bestonden uit meerdere kamers en hadden een binnenplaats. Bovendien vonden de archeologen voorwerpen zoals munten, kookpotten en kruiken waarin olijfolie en wijn werd bewaard.
Lees verder:  https://www.livescience.com

Zeldzame houten sarcofaag
Een team van Spaanse en Egyptische archeologen heeft in Luxor een zeldzame houten sarcofaag gevonden. De sarcofaag is gevormd naar het menselijk lichaam en is afkomstig uit de zeventiende dynastie. Omdat de kist is gedetailleerd met afbeeldingen van vogelveren, heeft hij de bijnaam ‘Veren Sarcofaag’ gekregen. De sarcofaag werd gevonden tijdens routine opgravingen bij de tombe van Djehuti, de schatbewaarder van koningin Hatshepsut, op de grote begraafplaats van Dra Abul-Naga. Wat zo bijzonder is aan de sarcofaag zijn de gedetailleerde afbeeldingen van vogelveren. De sarcofaag is 2 meter lang en 42 centimeter breed en bevat, behalve de afbeeldingen van veren, ook de namen van overledenen. 

archeologie boz houten sarcofaag
Lees verder:  https://english.ahram.org.eg

Graf uit de Bronstijd
Archeologen van Glasgow hebben in de hooglanden van Schotland een graf gevonden uit de Bronstijd. In het graf waren de resten aanwezig van een ongeveer 40-jarige vrouw die aan kiespijn leed toen ze zo’n 4000 jaar geleden overleed. Bij onderzoek van het skelet bleek dat de vrouw leed aan paradontale ziektes. Zij had ook een kyste in haar mond. 
Lees verder:  https://www.scotsman.com

Mysterieuze code in Viking runen gekraakt
Een runencode, genaamd jötunvillur, is eindelijk ontcijferd. Dit zou wel eens kunnen helpen om het mysterie van de geheime codes van de Vikingen op te lossen. Waarom gebruikten Vikingen soms codes? Waren de boodschappen geheim of was er een andere reden? Onderzoekers weten dit nog altijd niet. Maar runenlogist K. Jonas Nordby denkt dat hij een begin heeft gemaakt met een antwoord op die vragen door de runencode jötunvillur te ontcijferen.  archeologie boz runencode

Twee mannen, genaamd Sigurd en Lavrans, kerfden hun namen zowel in code als in standaard runen op deze stok, daterende uit de 13e eeuw

Lees verder:  https://sciencenordic.com

Paleis van een koningin?
Bij opgravingen in het zuiden van het Japanse eiland Honshu zijn de restanten gevonden van een gebouw uit de derde eeuw dat waarschijnlijk heeft toebehoord aan koningin Himiko.  
Lees verder:  https://ajw.asahi.com

Mastaba pyramide
Tijdens opgravingswerkzaamheden bij Tel Tabla (Egypte) zijn de restanten gevonden van een mastaba pyramide. In de tombe werd een zandstenen sarcofaag gevonden van een dame met de naam Werty. Tevens werd een grote collectie ushabti beeldjes gevonden, gesneden uit hout en zandsteen. 
Lees verder:  https://english.ahram.org.eg

Maagdenkroon
Bij opgravingen in de Roskilde Kathedraal (Denemarken) hebben archeologen graven gevonden uit de periode 11e – 17e eeuw, inclusief een graf dat duidelijk behoorde tot een edelvrouw. Ze was begraven met haar hoofd op een kussen met gouddraad en droeg een maagdenkroon. De Maagdenkroon was versierd met veel kleine bloemen en was gemaakt van gedraaid koperdraad met zijde. 
Lees verder:  https://www.pasthorizonspr.com

 


 

JULI 2013

 


 

JULI 2013

 

Romeinse skeletten
Bij een archeologische opgraving in Gloucester (UK) zijn 40 skeletten opgegraven uit de Romeinse tijd. De Romeinse begraafplaats lag net buiten de muren van de destijds Romeinse stad Glevum.
Lees verder: https://www.bbc.co.uk

Hoofdoffer
Archeologen van het Nationaal Instituut van Anthropologie en Geschiedenis hebben recent bij de Tlalelolco tempel in Mexicostad een afgehakt hoofd gevonden wat zich bevond in de offerschaal. Het hoofd heeft, volgens de directeur van het Tlalelolco project, zo’n 500 jaar geleden toebehoort aan een jong volwassene.
Lees verder: https://www.pasthorizonspr.com

Viking sierraden
archeologie boz viking denemarkenOp een boerderij in Denemarken zijn een aantal sierraden gevonden uit de Viking periode, zo’n 1300 jaar geleden. De meest spectaculaire vondst is slechts 73 mm lang en laat een afbeelding zien van een dier in hartvorm met ronde oren en ogen. 
Lees verder: https://archaeologynewsnetwork.blogspot.nl

Inca’s verdoofden hun kinderoffers
De Inca’s verdoofden de kinderen die ze offerden eerst met drugs en alcohol, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Inca-kinderen die werden geofferd, consumeerden van tevoren grote hoeveelheden cocabladeren en alcohol, genotsmiddelen die normaal gesproken alleen voor de rijken waren bestemd. De slachtoffers waren daardoor waarschijnlijk verdoofd en buiten bewustzijn op het moment dat ze stierven. 
Lees verder: https://www.nu.nl

Mozaïek
Studenten archeologie hebben in de buurt van de zuid Italiaanse stad Monasterace een belangrijk en oud mozaïek opgegraven. Het grote mozaïek is vermoedelijk van Griekse oorsprong. Het mozaïek laat o.a. draken en dolfijnen zien en dateert vermoedelijk uiit de periode van 323 v.Chr tot 146 v.Chr.
Lees verder: https://www.ansa.it

3000 jaar oude boter
Twee landarbeiders hebben tijdens hun werk in een weiland in de buurt van Dublin (Ierland) onlangs een eiken gevonden. Het vat weegt bijna 35 kilogram, maar werd desondanks met de blote handen uitgegraven. Na onderzoek door archeologen blijkt er goed bewaarde boter in het vat te zitten.
Lees verder: https://www.nbcnews.com

Doodskist opgegraven op parkeerplaats 
Britse archeologen hebben een bijzondere doodskist gevonden onder de parkeerplaats in Leicester, waar in september het skelet van koning Richard III werd gevonden. Men hoopt spoedig de menselijke resten in de kist spoedig te kunnen identificeren. In de doodskist bevindt zich een kleinere loden kist.
Lees verder: https://www.eurekalert.org en https://www.itv.com

Resten middeleeuwse erven gevonden in Losser
In het Twentse plaatsje Losser zijn de restanten van twee middeleeuwse erven gevonden. Het gaat om waterputten en paalsporen, die vermoedelijk hebben gehoord bij de boerderijen Ther Bente en Ecberting, die al in middeleeuwse geschriften worden genoemd. De hoeven die op de erven stonden, zijn al in de 19e eeuw uit het straatbeeld verdwenen. Daarvoor verdwenen de originele delen van de erven al onder een akkerlaag die tussen 1600 en 1800 is gevormd, denken de gemeentelijke archeologen.
Lees verder: https://www.ad.nl

Zeldzaam hoofd
In de Chinese provincie Hubei hebben archeologen een zeldzaam bronzen hoofd met twee gezichten opgegraven. De gezichten hebben grote ogen en vooruitstekende kaakbeenderen. Het bronzen hoofd is ongeveer 3.000 jaar oud.
Lees verder: https://hillpost.in

Paleis Koning David?
archeologie boz koning salomonIn Khirbet Queyafa (Israël) hebben archeologen de overblijfselen gevonden van een enorme koninklijke voorraadkamer. De archeologen menen dat Koning David vanuit dit paleis geregeerd zou hebben. De vondsten dateren uit de tiende eeuw v.Chr. 
Lees verder: https://www.antiquities.org.

Gouden munten uit Spaans galjoen
Van de oceaanbodem voor de oostkust van Florida zijn 48 gouden munten uit 1697 opgehaald, die afkomst zijn van een Spaans galjoen uit de 17e eeuw. De vondst werd gedaan in de strook die bekend staat als “schatstrook” voor de kust van Florida, omdat hier in juli 1715 elf galjoenen van de Spaanse vloot in een storm zijn gezonken.
Lees verder: https://www.hispanicallyspeakingnews.com

Ruine van pyramide
Bij constructiewerkzaamheden in Jaltipan (Mexico) zijn restanten gevonden van een oude nederzetting, inclusief 30 skeletten en de ruine van een pyramide, vermoedelijk ongeveer 2.000 jaar oud. Onder de vondsten waren ook kleibeeldjes, kralen van jade, spiegels en de overblijfselen van dieren. 
Lees verder: https://news.yahoo.com

Vampiergraven 
Tijdens wegwerkzaamheden bij de Poolse stad Gliwice hebben archeologen mogelijk vampiergraven ontdekt. Hier werden eerst graven gevonden van soldaten uit de Tweede Wereldoorlog. In de graven lagen echter vier onthoofde skeletten waarvan het hoofd tussen de benen was gelegd. Volgens bijgeloof kan een vampier op deze manier zijn hoofd niet meer terug vinden en kan hij zichzelf niet meer tot leven brengen. Dit ritueel werd gedaan als iemand ervan werd beschuldigd een vampier te zijn. Men weet niet hoe oud de skeletten zijn, omdat er geen andere vondsten bij de skeletten lagen. Men vermoedt echter dat de graven uit de 16e eeuw zijn. 
Lees verder: https://www.livescience.com

Mogelijk oudste maankalender ter wereld ontdekt
Archeologen hebben in Schotland mogelijk de oudste maankalender ter wereld ontdekt. Bij een opgraving op een veld nabij het kasteel Crathes Castle in het Schotse Aberdeenshire zijn de overblijfselen van twaalf kuilen aangetroffen die qua positie waren afgestemd op de verschillende maanfasen in een maand. De kuilen zijn waarschijnlijk 10.000 jaar geleden gegraven door jager-verzamelaars en deden mogelijk dienst als kalender. 
Lees verder: https://www.nu.nl en https://www.independent.co.uk

Paardenharnas
Bij het kasteel van Cork (Ierland) is een leren paardenharnas gevonden uit de 13e-14e eeuw. Het paardenharnas ging in die tijd rond de borst van het paard en werd bevestigd aan het zadel. Het harnas is bedekt met schildjes van koperlegering. Het harnas heeft vermoedelijk toebehoord aan een ridder en is het enige complete exemplaar ooit in Engeland of Ierland gevonden. 
Lees verder: https://www.irishexaminer.com

Mozaïek
archeologie boz romeins mozaiek amasyaBij opgravingen in Amasya (Turkije) is een 2000 jaar oud mozaïek gevonden met tapijt motieven. De oogvormen op deze motieven zijn onbekend. Het mozaïek is ongeveer 30 vierkante meter groot.
Lees verder: https://www.hurriyetdailynews.com

2.000 jaar oude pyramide
Het Nationaal Anthropologisch en Historisch Instituut heeft bekend gemaakt dat in het oosten van Mexico de restanten zijn gevonden van een begraafplaats en een pyramide in Jaltipan. In de graven werden offers gevonden van dieren. Verder werden er kralen van jade gevonden, spiegels en beeldjes van Teotihuacan, Mayan, Nahua en Popoluca.
Lees verder: https://www.hispanicallyspeakingnews.com

Scheepswrak met munten
In de centrale provincie Quang Ngai (Vietnam) zijn de restanten gevonden van een 700 jaar oud scheepswrak met munten en keramiek. Inmiddels zijn zo’n vier duizend vondsten gedaan uit de 13de eeuw. Het schip is 20 meter lang en 5,5 meter breed.
Lees verder: https://en.vietnamplus.vn

Overblijfselen van tabernakel?
In Tel Shilo (Israel) zijn uitgehakte gaten gevonden in een rots, die misschien onderdeel zijn van een tabernakel. Ook zijn er restanten gevonden van bouwwerken en misschien wel de muur van Silo, een belangrijke Bijbelse plaats ten noorden van Jeruzalem. De kans is groot dat de gaten in de rots gebruikt zijn om de houten balken van de tabernakel in vast te zetten.
Lees verder: https://www.israelnationalnews.com

Neanderthalers hadden eigen taal 
Neanderthalers beschikten mogelijk net als moderne mensen over een eigen taal. Dat stellen wetenschappers uit Nijmegen. De Homo heidelbergensis, de laatste gezamenlijke voorouder van mensen en Neanderthalers had waarschijnlijk al een primitief vermogen om taal te spreken en te begrijpen. Bij Neanderthalers was dat vermogen mogelijk al zo goed ontwikkeld dat ze met elkaar spraken en communiceerden op een manier die kenmerkend is voor moderne talen.
Lees verder: https://www.nu.nl

Dorp
In Lumbini (Nepal) zijn de overblijfselen gevonden van een dorp uit 1.300 v.Chr. De opgraving vindt plaats binnen de Maya Devi Tempel van Boeddha. Door de vondst blijkt deze historische plaats veel ouder te zijn dan eerst werd aangenomen.
Lees verder: https://archaeologynewsnetwork.blogspot.nl

Mysterieuze teenringen
Archeologen hebben twee Egyptische skeletten gevonden van mensen die meer dan 3300 jaar geleden zijn overleden. De skeletten zijn begraven met een teenring van een koperlegering. De teenringen zijn vermoedelijk gedragen toen de personen nog leefden. De vraag is: was dit een modeverschijnsel of werden ze om magische redenen gedragen. Beide skeletten werden gevonden op een begraafplaats net ten zuiden van Akhetaten (het huidige Tel-el Amarna)
Lees verder: https://news.yahoo.com

Beeld van Romeinse god 
archeologie boz romeins hoofdBritse archeologen hebben een beeld van een Romeinse god opgegraven op de plek van een historische vuilnisbelt. Het stenen hoofd is opgediept in Binchester Roman Fort, een deels blootgelegde Romeinse nederzetting nabij de stad Bishop Auckland. Waarschijnlijk gaat het om een beeld van de oorlogsgod Antenociticus, zo melden onderzoekers van de Universiteit van Durham. De archeologen ontdekten het hoofd tussen afgedankte onderdelen uit een badhuis dat in de vierde eeuw werd afgebroken.
Het vermoedelijke beeld van Antenociticus is 20 centimeter groot en dateert waarschijnlijk uit de tweede of derde eeuw. 
Lees verder: https://www.eurekalert.org

Eeuwenoude ankers
Archeologen hebben bij het Italiaanse eiuland Pantellerie meer dan 30 ankers gevonden. De ankers zijn bijna 2.000 jaar oud. De archeologen zijn van mening dat de ankers afkomstig zijn van Carthaagse schepen, die tussen 264 en 241 v.Chr. met de Romeinen vochten.
Lees verder: https://news.discovery.com

Oudste gebruik van grafbloemen ontdekt
Wetenschappers hebben in Israëlische grotten bewijs gevonden voor het oudste symbolische gebruik van bloemen bij begrafenissen. Afdrukken van planten en bloemen in de grotten nabij de Karmelberg in het noorden van Israël wijzen erop dat de Natufiërs, een volk dat één van de oudste beschavingen ter wereld stichtte, ruim 13.000 jaar geleden al graven versierden met grafbloemen. Mogelijk gaat het om het oudste symbolische gebruik van bloemen bij begrafenisrituelen.
Lees verder: https://news.nationalgeographic.com en https://www.nu.nl

Romeinse grot met tunnelsysteem
Een team van archeologen hebben in de buurt van de Tempelberg in Israël een grot gevonden met een tunnelsysteem, dat de grot voorzag van water. 
Lees verder: https://popular-archaeology.com

Romeins tempeltje
Archeologen hebben in het Rutland Water natuurgebied (UK) de restanten gevonden van een Romeins tempeltje. Het tempeltje dateert uit ongeveer het jaar 100. 
Lees verder: https://www.bbc.co.uk

 


 

OKTOBER 2013

 


 

OKTOBER 2013

 

Relief
Tijdens opgravingen op het archeologisch complex Huaca Partida (Peru) is een relief gevonden dat de afbeelding laat zien van een man en een vogel. Het relief is drie meter hoog en twee meter lang. Het is zelden dat een dergelijk relief wordt gevonden, omdat ze werden gemaakt van klei en door de tand des tijds meestal dermate zijn aangetast dat er niets van overblijft. 
Lees verder: https://www.peruthisweek.com

Beeld van een arend
roman eagle found in londonIn Londen is een stenen beeld gevonden van een arend. Het goed bewaarde beeld is 65 cm groot en is vermoedelijk zo’n 1900 jaar oud. Vermoedelijk gaat het hier om een grafmonument op een mausoleum. Resten van het mausoleum zijn ook gevonden. De arend heeft een slang in zijn bek, hetgeen de triomf symboliseert van het goed over het kwaad, een gangbaar Romeins motief.
Lees verder: https://londonist.com

Tablet met vloek
Tijdens opgravingen in het gebied dat bekend staat als de City of David (Israël) hebben archeologen een tablet gevonden. Op het tablet staat een tekst, waarin iemand vervloekt wordt. Het tablet is 1.700 jaar oud. De vloek had vermoedelijk iets te maken met een rechtszaak. 
Lees verder: https://www.livescience.com

Middeleeuwse stadspoort
De archeologische dienst van SOLVA voert momenteel een archeologisch onderzoek uit op het Keizersplein in Aalst. In een eerste fase kwamen de restanten vrij te liggen van de voormalige Zoutstraatpoort. Deze middeleeuwse stadspoort bestond uit twee ronde torens, opgebouwd uit stevige blokken kalkzandsteen. De afstand tussen beide torens bedroeg 2,65 meter, net breed genoeg voor een kar. Er is ook een latere bakstenen aanbouw bewaard. Aan de buitenzijde ervan is de gedempte stadsgracht gesitueerd. Hierin zijn bakstenen sokkels aangetroffen, die geïnterpreteerd zijn als brugpijlers. Historisch kaartmateriaal toont aan dat parallel met het Keizersplein de 13de-eeuwse stadsmuur lag. Dit gedeelte vormde de verbinding tussen de Gentse poort, gelegen op het einde van de Nieuwstraat ter hoogte van het Vredeplein, en de Zoutstraatpoort. Over de volledige lengte stonden op regelmatige afstand zes torens. Vóór de muur, dus buiten de stad, was de stadsgracht gelegen.
Lees verder: https://www.archeonet.be

Romeinse ruïne
Een team van Portugese en Oostenrijkse archeologen hebben in Alcoutim (Portugal) een Romeinse ruïne gevonden uit de eerste of tweede eeuw v.Chr. De restanten die zijn gevonden doen vermoeden dat er een gebouw heeft gestaan van 2,35 meter hoog en 13,5 meter breed. 
Lees verder: https://theportugalnews.com

Houten restanten ijzertijd ontdekt in Zweden
Archeologen hebben twee lange stukken weg uit de ijzertijd (rond en na de geboorte van Christus) ontdekt in Zweden. De onderzoekers stuitten in de stad Uppsala op meer dan honderd houten palen die die routes markeerden. Onder de maximaal 10 meter lange palen werden vaak stenen en (mogelijk menselijke) botten verstopt. De ene weg moet 1 kilometer lang zijn geweest, de tweede ongeveer 500 meter.
Lees verder: https://www.nu.nl

Viking gesp
Tussen alle archeologische vondsten bijna drie jaar geleden gedaan in Domburg bevindt zich een ongeveer 1200 jaar oude bronzen gesp afkomstig van de Vikingen. Op initiatief van de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) is dinsdag een workshop gehouden met deskundigen uit Nederland, België en Engeland. Daarbij werden tal van metalen voorwerpen bekeken die tijdens de opgraving op de plaats het Groentje in Domburg zijn gevonden. Een aantal experts kwam tot de conclusie dat één van de voorwerpen een metalen gesp van de Noormannen is, daterend uit de negende eeuw. 
Lees verder: https://www.pzc.nl

Bijna 1,8 miljoen jaar oude mensenschedel gevonden
Bij opgravingen in het Georgische dorpje Dmanisi is een menselijke schedel van 1,77 miljoen jaar oud gevonden en de versteende resten van vier andere mensen. De vondst kan tot de conclusie leiden dat de menselijke stamboom minder vertakt is dan tot nu toe werd gedacht, schrijven wetenschappers vrijdag in Science. De schedel is van het geslacht homo, waartoe ook de huidige mens behoort.
Lees verder: https://www.nu.nl en https://phys.org

Wijnkelder
Een team van archeologen hebben in Nesebar (Bulgarije) een bijzonder goed bewaarde wijnkelder gevonden met amforen uit de vijfde eeuw voor Christus. De kelder is 2,60 x 2,50 meter. Er werden meer dan 30 amforen gevonden.
archeologie boz wijnkelder nesebar
Lees verder: https://haemus.org.mk

Britten aten 8000 jaar geleden al kikkerbilletjes 
In Engeland werden er 8000 jaar geleden al kikkerbilletjes gegeten. Dit blijkt uit een onderzoek van de vondst van verkoolde etensresten. Archeologen deden de vondst tijdens opgravingen in Amesbury in de buurt van Stonehenge. 
Lees verder: https://www.theguardian.com

Zeldzame munt gevonden in Limburg
Een amateurarcheoloog heeft in de buurt van Stein een zeldzame munt uit de Romeinse tijd gevonden. Van de munt bestaan, voor zover bekend, maar twee exemplaren. Het andere exemplaar ligt in een Berlijns museum, meldt de NOS. Volgens de omroep is de munt drie jaar geleden gevonden. Het heeft volgens amateurarcheoloog Bux Westhovens jaren geduurd voordat duidelijk werd dat hij een bijzondere munt had gevonden. 
Lees verder: https://www.limburger.nl

Graf van Romeinse soldaat
In Czelin (Polen) is bij opgravingen het graf gevonden van een Romeinse soldaat. Het graf dateert uit het eind van de eerste/begin van de tweede eeuw. In het graf werden o.a. een zwaard met een set schedeclips gevonden, delen van een schild en een paar bronzen gegoten gespen. 
Lees verder: https://www.naukawpolsce.pap.pl

Belgisch Andesproject haalt schatten uit Titicacameer 
Afgelopen zomer zijn een tweeduizendtal voorwerpen opgedoken tijdens een archeologisch project in het Titicacameer. De vondsten, waaronder diverse gouden en zilveren votiefgaven, behoren tot de Formatieve periode en de daaropvolgende Tiwanaku- en Incaculturen. Het project wordt uitgevoerd door het Belgische Andean Centre of Underwater Archaeology (ACUA) in samenwerking met de Université Libre de Bruxelles en het Boliviaanse Ministerie van Cultuur. 
Lees verder: https://www.huffingtonpost.com

Prehistorische grotschilderingen vaak gemaakt door vrouwen
Handafdrukken in verschillende grotten suggereren dat de meeste prehistorische grotschilderingen werden gemaakt door vrouwen. Het merendeel van de handafdrukken bij prehistorische wandschilderingen in drie grotten in Frankrijk en Spanje lijken afkomstig te zijn van vrouwen. Slechts tien procent van de in verf achtergebleven afdrukken kunnen worden toegeschreven aan mannen en slechts vijftien procent aan pubers. 
Lees verder: https://www.nu.nl

Romeinse villa
In Devizes in Wiltshire (UK) zijn de overblijfselen gevonden van een vermoedelijk 2000 jaar oude Romeinse villa. De overblijfselen worden nader onderzocht.
Lees verder: https://www.bbc.co.uk

Vondsten uit de steen- en bronstijd
Het archeologisch onderzoek op bedrijventerrein De Spelver II in Bilzen (België) heeft een aantal opvallende resultaten opgeleverd. Naast verschillende vondsten uit de steentijd, werden bewoningssporen gevonden vanaf de late bronstijd. Vooronderzoek via proefsleuven toonde eind 2012 al aan dat het gebied aan de Spelverstraat en Kapittelstraat in het verre verleden intensief werd bewoond.
Lees verder: https://www.archeonet.be

Tombe
Archeologen hebben in het noorden van China een aantal tombes opgegraven met ongeveer 300 vondsten. De tombes dateren het midden tot de late West Han Dynastie (206 v.Chr – 24 n.Chr) en het midden van de Tang Dynastie (618-907). Sinds de opgravingen zijn gestart zijn er al 73 tombes gevonden. De vondsten bestaan voornamelijk uit aardewerk en bronzen voorwerpen.
Lees verder: https://www.business-standard.com

’s Werelds oudste Joodse gebedenboek ontdekt
Wetenschappers hebben een bijzonder oud Joods gebedenboek ontdekt. Het boek dateert uit het jaar 840 en is het oudste Joodse gebedenboek dat tot op heden is teruggevonden. Het gebedenboek is van perkament en bevindt zich nog in de originele binding. Uit onderzoek blijkt dat het boek is te verdelen in zes secties. 
Lees verder: https://www.scientias.nl

Prehistorische pijlen en boog
archeologie boz preh pijlenIn de bergen van de provincie Oppland in Noorwegen zijn een boog en meerdere pijlen gevonden. De vondsten zijn tussen de 3800 en 5400 jaar oud. Door het smelten van de ijslaag in het Noorse hooggebergte kwamen de vondsten aan het licht. Martin Callanan, archeoloog aan de Noorse Universiteit voor Wetenschap en Technologie, vond de boog en de pijlen in 2010 en 2011. Samen met zijn collega’s beklimt hij elk jaar de bergen Trollheim en Dovre in Noorwegen, op zoek naar archeologische vondsten. De blootgelegde boog is 3,800 jaar oud en de oudste pijl is 5,400 jaar oud. 
Lees verder: https://www.livescience.com

Vikingen waren niet wild maar sociaal
Vikingen waren veel socialer dan het stereotype beeld van het volk doet vermoeden, zo beweren Britse wetenschappers. Vikingen onderhielden behoorlijk complexe sociale netwerken die veel weg hadden van gestructureerde samenlevingen. Het volk had waarschijnlijk een sterk gemeenschapsgevoel. Het stereotype beeld dat Vikingen een groep verwilderde individuen waren, klopt dan ook waarschijnlijk niet. 
Lees verder: https://www.nu.nl en https://www.sciencedaily.com/

Burchtmuur 
De voorbije dagen waren de Antwerpse stadsarcheologen druk in de weer om meer dan duizend jaar stadsgeschiedenis onder één straat gedetailleerd in kaart te brengen. Tussen het Vleeshuis en het Steen onderzoekt de stedelijke dienst archeologie momenteel de resten van de middeleeuwse burchtmuur, de verdwenen historische bebouwing in de burcht en de vroegmiddeleeuwse aarden wal uit de late 9de eeuw, als voorganger van de stenen burcht. De opgravingen worden eind deze week beëindigd. 
Lees verder: https://www.archeonet.be

 


 

EEN BIJZONDERE MUNTSPELD ACHTER HET ENGELSE HUIS

 


 

EEN BIJZONDERE MUNTSPELD ACHTER HET ENGELSE HUIS

 

In de winter en het voorjaar van 2005 is er archeologisch onderzoek uitgevoerd op het terrein aan de Geweldigerstraat, waar voorheen Schildersbedrijf de Waal gevestigd was. Op het terrein zijn sporen uit allerlei tijden aan het licht gekomen, onder andere de resten van een vroeg 15e eeuwse leerlooierij. Marco Vermunt zal in een van de komende nieuwsbrieven hier nog een artikel aan wijden. Eén vondst wil ik er nu reeds uitlichten.

In de tweede werkput kwam uit een 15e eeuwse ophogingslaag een bijzondere vondst, namelijk een broche gemaakt van een koperen munt, een zogenaamde muntspeld. Dit is de eerste keer dat een dergelijk sieraad in Bergen op Zoom werd gevonden. Eerder is er wel een tinnen muntspeld uit de 14e eeuw gevonden op het Gouvernementsplein. Deze was echter niet van een echte munt gemaakt.

Een muntspeld of muntfibula is een broche, die puur werd gebruikt als sieraad en dus niet, zoals zijn Romeinse tegenhanger, gebruikt werd om de kleding mee te sluiten.

In de Merovingische en Karolingische periode wordt er gesproken over pseudo-muntfibula’s omdat deze (meestal gouden) fibula’s waren vervaardigd naar voorbeeld van bestaande munten. Er zaten dus geen echte munten in verwerkt. In de 8e en 9e eeuw komen er onder andere via de Vikingen vele Arabische zilveren en gouden munten naar onze streken. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de muntschatten die op Wieringen zijn gevonden. Deze hoofdzakelijk zilveren munten zijn de eerste munten die op “grotere schaal” tot muntfibula werden vermaakt. De munten die toen in “Nederland” circuleerden, waren over het algemeen veel te klein om er een muntspeld van te maken. Het zal onder de Romeinen zeker ook gebeurd zijn, maar daar worden veel minder voorbeelden van gevonden.

Tot in de 12e en 13e eeuw worden Arabische munten tot muntfibula vermaakt. Wanneer in de 14e eeuw de tinnen pelgrimsinsignes in opkomst zijn, verschijnen ook de eerste tinnen pseudo-muntfibula’s. In tegenstelling tot hun vroeg Middeleeuwse broertjes, lijken deze fibula’s veel sterker op de bestaande munten van die tijd. Een mooi voorbeeld is dit grote exemplaar in de vorm van een Engelse rozennobel gevonden te Sluis. Wat de betekenis achter het gebruik van muntspelden is, is niet exact bekend.

munt1

Muntspeld Rozennobel uit Sluis

In de vroege Middeleeuwen stond op de muntspeld vaak de afbeelding van een sterk gestilleerde kop, mogelijk overgenomen van de toen voorkomende munten met een al even gestilleerde kop van de (lokale) heerser.

In de volle en late Middeleeuwen zien we de muntspelden gemaakt van Arabische munten. Vermoedelijk hadden de muntspelden toen een puur decoratieve functie. Het is namelijk niet waarschijnlijk dat de munten gebruikt werden om wat er op de munten geschreven stond. Maar zeer weinig mensen zullen in deze streken in die tijd de Arabische taal machtig zijn geweest.

In de 19e eeuw dacht de Franse grote verzamelaar van tinnen insignes, Arthur Forgeais, dat de drager van de muntspeld op die manier zijn politieke voorkeur en partijschap uitdroeg. Zo zou bijvoorbeeld de afbeelding van een Engelse nobele  aangeven dat de drager loyaal was aan de Engelsen. Maar gezien de grote variaties in de voorkomende voorstellingen is dit niet waarschijnlijk. Ook is er wel eens gesuggereerd dat de spelden werden gebruikt om geldzakken met een bepaalde muntsoort te labelen. De meest waarschijnlijke reden is echter dat de spelden puur voor de sier gedragen werden.

In tegenstelling tot goud en zilver, was tin enigszins betaalbaar voor de arme Middeleeuwer. Op die manier kon hij zijn waarschijnlijk sobere kleding wat opsieren.

Nu weer even terug naar onze eigen vondst uit de Geweldigerstraat. Na ongeveer een jaar lang in spanning zitten, tot de reiniging en conservering van de muntspeld gereed was, hebben we hem eindelijk kunnen determineren. De hier gevonden muntspeld is gemaakt van een Arabische munt uit de 13e eeuw. Het gaat om een imitatie van een dirhem van de Ayyubiden uit Damascus van Al Salih Ismail (1237-1245) met kalief Al Mustazim. 

munt4

voorzijde muntspeld

 

munt5

achterzijde muntspeld

                                        

 

 

 

 

 

Muntfibula’s van Arabische munten worden in het noorden van Nederland en Duitsland wel vaker gevonden. We zien dan vooral de 8e en 9e eeuwse zilveren dirhems en de 12e en 13e eeuwse gouden dinars, waar muntspelden van gemaakt worden. Ook worden er daar muntfibula’s gevonden van lokaal nageslagen dinars van een zeer laag gehalte goud of messing, vaak met teksten in fantasie-arabisch.In Groningen is tijdens rioleringswerkzaamheden in 2001 een dergelijk exemplaar gevonden.

munt2

voorzijde muntspeld uit Groningen

 

munt3

achterzijde muntspeld uit Groningen

 

 

 

 

 

 

In het zuiden van Nederland worden ze eigenlijk niet gevonden. Dat maakt onze vondst natuurlijk speciaal.  

Er is echter nog iets bijzonders met onze muntspeld aan de hand. Het gaat hier, zoals gezegd, om een imitatie van een dirhem maar niet om een lokaal gemaakt product. Onze imitatie is gemaakt in het nabije oosten door de kruisvaarders en waarschijnlijk door een kruisvaarder gebruikt voor het maken van een muntspeld en mee naar Bergen op Zoom genomen. Het namaken van munten van de Ayyubiden door de kruisvaarders was vooral in de eerste helft van de 13e eeuw populair. In 1250 heeft de paus een verbod uitgevaardigd op de verdere aanmaak van dit soort munten, ze waren immers van de heidenen en stonden vol met Arabische religieuze teksten. Nieuwe munten moesten een kruisje, de christelijke jaartelling en de geloofsbelijdenis (maar dan in het Arabisch) dragen. De dynastie van de Ayyubiden werd gesticht door Al Salhi Al-Din, beter bekend als Saladin, een Koerdische leider uit Tikrit. De Ayyubiden regeerden van 1171 tot 1260 over een groot gebied in het Midden-Oosten. Saladin versloeg verpletterend de kruisvaarders in 1187.

Het is voor zover wij weten de eerste keer dat er een dirhem van de kruisvaarders, welke al dan niet tot muntfibula verwerkt is, gevonden is in Nederland.

Gepubliceerd in de nieuwsbrief Archeologie en Monumenten nr. 33 van september 2006 van de Stichting In den Scherminckel te Bergen op Zoom 

 


 

62 GRADEN NOORDERBREEDTE, DEEL 1

 


 

62 GRADEN NOORDERBREEDTE, DEEL 1

Na vorig jaar naar Egypte te zijn geweest, leek het mijn vader en mij wel leuk om dit jaar weer eens met zijn tweeën op vakantie te gaan. Ons avontuur in IJsland van twee jaar geleden was ons goed bevallen. En om een beetje in de sfeer van de Scandinavische eilanden te blijven hebben we ervoor gekozen om een bezoek te brengen aan de Faroer Eilanden.

De eilanden vallen onder de Deense kroon, maar hebben sinds 1948 een eigen parlement en vlag, en onder die vlag geven zij ook hun eigen postzegels en papiergeld uit.
De eilandengroep bestaat uit 18 eilanden, die op een enkele rots na, nagenoeg allemaal bewoond zijn, gelegen op ongeveer 1600 kilometer van de kust van Denemarken en op ongeveer 400 kilometer ten zuiden van IJsland. De eilanden zijn vermoedelijk voor het eerste bewoond door Ierse monniken. Hoewel geleerden het er nog niet over eens zijn, was het de Ierse abt St Brendan die vermoedelijk als eerste voet op Faroerese bodem ergens tussen 560 en 567 zette.
Volgens de overering deed Brendan tijdens één van zijn reizen op zoek naar het Beloofde Heilige Land, het “eiland van schapen en het paradijs van vogels” aan. De eilanden waren gelegen op enkele dagen zeilen van Schotland. De Faroerese benaming voor de eilanden, Føroyar, betekent leterlijk vertaald de Schapen eilanden. Het meest westelijk gelegen eiland Mykines heeft een hele grote vogelpopulatie. Toch is dit voor de meeste wetenschappers geen afdoende bewijs dat St Brendan daadwerkelijk op de eilanden is geweest. Recent archeologisch onderzoek heeft echter enkele grafstenen opgeleverd met daarop enkele zeer vroege Keltische kruizen. Dus zelfs als St Brendan niet zelf voet aan wal heeft gezet, is het zeer aannemelijk dat het wel Ierse monniken waren die als eerste mensen de Faroer eilanden bezochten. Wat wel vast staat is de komst van de Noormannen in de 9e eeuw. Deze mensen waren niet datgene wat de meeste mensen verstaan onder de noormannen of vikingen. In tegenstelling tot hun plunderende broeders, die vanaf de 9e eeuw een groot deel van de Europese kust in hun greep hielden, waren de vikingen op de Faroer eilanden overwegend boeren die op zoek waren naar nieuw land, danwel het Scandinavische vasteland moesten ontvluchten vanwege religieuze overtuigingen.
In korte tijd hadden de vikingen een parlement opgezet, de Ting genaamd, vergelijkbaar met de Alting in IJsland. Volgens de overlevering was het rond het jaar 1000 dat de Noorse Sigmundur Brestisson de bevolking van de Faroer wilde bekeren tot het Christendom. Het grote verzet van de lokale bevolking leidde tot een bloedige periode in de geschiedenis van de eilanden. Rond 1035 ging de Ting akkoord met de nieuwe Noorse wetten en de eilanden vielen sinds dat jaar onder Noors bestuur. Hierdoor werden de eilanden en haar bewoners steeds meer afhankelijk van Noorwegen. Toen rond 1300 werd begonnen met de bouw van een kathedraal in Kirkjubøur kwam de bevolking in opstand tegen de lokale bisschop. Het feit dat de kathedraal nooit is voltooid getuigd van het succes van deze opstand. In 1380 kwam een verbond tot stand tussen het Noorse en het Deense koningshuis en vielen de faroer eilanden onder de Deense wet. De invloed van de Ting was vanaf dat moment nihil. De eerstvolgende grote verandering in de Faroerese geschiedenis vindt plaats in 1535. Wanneer Denemarken het Lutheraans Protestantisme als nieuwe religie aanneemt, heeft dit een groot negatief effect op de eilanden. In de eeuwen hierna vallen de eilanden grotendeels onder het bestuur van enkele Duitse en Deense handelsfamilies. In deze tijd zijn de eilanden vaak het slachtoffer van, met name Franse, piraten. Om weer enige controle te krijgen op de situatie op de Faroer kwamen de eilanden terug onder Deens koninklijk bestuur.
Tot en met de tweede wereldoorlog vallen de eilanden onder Deens bestuur. Met het eind van de oorlog gingen er steeds meer stemmen op voor onafhankelijkheid van de Faroer. Daarop is er in 1946 een referendum gehouden, waarin de lokale bevolking met een grote meerderheid stemde voor autonomiteit.
Het duurde echter nog tot 1948 voordat dit ook daadwerkelijk gebeurde. Dat was even in vogelvlucht de geschiedenis van de Faroer eilanden.

Maar voordat we van al het moois wat de Faroer te bieden heeft, konden genieten moesten we er natuurlijk wel eerst nog even naartoe. In tegenstelling tot onze reis naar IJsland zijn we deze keer niet met het vliegtuig gegaan maar met de eigen auto. Vanuit Nederland is dat goed te doen. Onze eerste dag zijn wij vroeg in de morgen vertrokken voor de lange autorit naar het Deense Esbjerg van waaruit we de volgende dag onze reis per boot zouden vervolgen. Omdat we ruim op tijd in Esbjerg waren en onze boot ook nog eens 6 uur later dan gepland zou vertrekken hadden we de tijd om ook deze stad te verkennen.
Esbjerg is een echte industriestad die voor een groot deel leeft van de visvangst. Ontstaan aan het einde van de 19e eeuw, maar heeft zijn grootste groei doorgemaakt na de Tweede Wereldoorlog. Al wandelend door de stad kwamen we langs wat leek op een mooi aangelegd park. Toen we het park betraden, bleek echter al snel dat het ging om een voormalig kerkhof uit de 19e en het begin van de 20e eeuw. Toen het zijn functie als begraafplaats verloor, is het omgetoverd tot stadspark waarbij een aantal van de oude en monumentale grafzerken, van voornamelijk familiegraven, werd gehandhaafd. Opvallend was dat er nog tot in 1997 bijzettingen hebben plaatsgevonden.

Afb. 1

Begraafplaats annex stadspark in Esbjerg

De volgende dag konden we tegen de avond aan boord van ons eigen “cruiseschip”. De veerboot, want dat is het eigenlijk, was zeer luxe met eigen fitnessruimte, zwembad, sauna, discotheek, loungebar, restaurants en bioscoop. En voor de komende twee dagen ons thuis .

De zee was op de heenreis behoorlijk ruig en de flinke oceaandeining maakte dat je soms bijna uit je stapelbed rolde. Een goede 36 uur later en 1600 kilometer verder doemde rond zeven uur in de ochtend de eerste kliffen van het eilandje Nólsoy uit de mist op.
Rond half acht kwamen we aan in de haven van Tórshavn.
Het uitschepen ging voorspoedig en al na een half uurtje liepen we voor een korte verkenningstocht door Tórshavn, met ruim 12.000 inwoners de grootste stad van de eilanden. Aan het eind van de ochtend hebben we onze reis naar ons eerste onderkomen in Klaksvík hervat. Onderweg vele mooie fjorden en watervallen gezien. Uiteraard waren we nieuwsgierig of er op deze eilanden, net als op IJsland, ook gestapelde stenen torentjes te vinden waren. Helaas geen enkele gezien op deze rit. Klaksvík ligt op het eiland Borđoy, via een 6,3 kilometer lange tunnel verbonden met het op een na grootste eiland Eysturoy. In Nederland weten we wat het is om tunnels te bouwen, maar op de Faroer kunnen ze er ook wat van. De zojuist genoemde tunnel tussen de twee eilanden loopt namelijk onder de bodem van het Leirvíksfjordur door op een diepte van wel 175 meter. En op het diepste punt heb je gewoon gsm-bereik. Op een van de vele doortochten kreeg ik namelijk telefoon van Marco die vertelde over een zojuist gedane vondst.
Die dag hebben we de eilanden Viđoy, Kunoy en een groot deel van Borđoy bekeken. Vele mooie plaatsjes en gehuchtjes gezien. Gehuchtjes ja, want een cluster van 5 huizen wordt hier al een dorp genoemd.
De volgende dag hebben we de rest van Borđoy en een deel van Eysturoy verkend. Ook hier weer vele schitterende uitzichten. We besluiten om de volgende dag met de boot naar Kalsoy te gaan. Kalsoy is een langgerekt eiland van bijna 20 kilometer lengte en bestaat eigenlijk uit slechts één bergrug waarvan de hoogste top op 788 meter ligt. De vier dorpen op het eiland zijn allen door middel van in de berg uitgehouwen tunnels met elkaar verbonden. Zelfs voor het meest noordelijke dorp, Trøllanes, is een twee kilometer lange tunnel aangelegd zodat de daar wonende drie gezinnen met de rest van het eiland verbonden zijn. Op de eilanden wordt de afgelopen jaren behoorlijk wat archeologisch onderzoek uitgevoerd naar het vikingverleden van de Faroer. In onze vakantievoorpret hebben we een poging gedaan zoveel mogelijk opgravingen op te sporen met de bedoeling er een kijkje te kunnen gaan nemen. Hoewel we er tot nu toe nog geen hebben gezien, kwamen we bij het dorpje Mikladalur (het grootste dorp van het eiland) wel een huisje tegen dat er waarschijnlijk hetzelfde uitziet als een huisje wat 800 jaar geleden gebouwd zou kunnen zijn. Alleen het kippengaas op het met graszoden bedekte dak bewees dat het om een redelijk “modern” bouwsel moest gaan.

 Afb. 2

Mikladalur heeft wel een legende die ik de lezer niet wil onthouden.
Op de “twaalfde nacht” kwamen de zeehonden uit zee, legden hun zeehondenhuid af en werden echte mensen die aan de kust dansten. Maar voordat de zon weer op zou komen, moesten zij hun zeehondenhuid weer aantrekken om terug te kunnen keren naar de zee.
Echter op een nacht heeft een boer uit Mikladalur de huid gestolen van een prachtige jonge zeehondenvrouw en zij was niet in staat om met haar man en kinderen naar zee terug te keren. Met haar nieuwe man, de boer, leefde zij jaren in Mikladalur en ze kreeg kinderen van hem. De boer had voor alle zekerheid de zeehondenhuid samen met andere dingen die hem dierbaar waren in een kist gedaan, stevig op slot en de sleutel droeg hij aan een ketting om zijn nek.
Maar op een dag, toen hij van huis was, vergat hij zijn ketting met sleutel en toen hij weer kwam, was zijn vrouw verdwenen.Het vuur was uit en alle messen in huis waren verdwenen. De nacht voor de traditionele zeehondenjacht verscheen de ‘zeehondenvrouw’ in zijn droom en vroeg hem de verdediger van de zeehondenklif niet te doden, want dat was haar zeehondenman en de kleine zeehonden waren haar kinderen. De boer luisterde niet naar haar verzoek en haar wraak was vreselijk. Toen dezelfde avond het jachtfeest werd gevierd vielen er zoveel mensen van de vogelklif, dat zij hand in hand het hele eiland Kalsoy konden omspannen.
In de middag een helicoptervlucht gemaakt over de eilanden Svínoy en Fugloy. Bij de landing in Kirkja op Fugloy even snel iets gezien wat wel op een archeologische opgraving leek, maar helaas waren we er met de helicopter overheen gevlogen voordat ik goed en wel mijn camera kon pakken.

Op de vierde dag van onze vakantie hebben we een bezoek gebracht aan het Nationaal Historisch Museum van de Faroer eilanden. In het museum liggen de meeste van de tijdens archeologisch onderzoek aangetroffen archeologische vondsten tentoongesteld. Opvallend was dat een van de weinige munten die op de eilanden zijn aangetroffen een 17e eeuwse koperen duit van de provincie Overijssel betreft.

Op de eilanden is slechts eenmaal een muntschat gevonden.
In het jaar 1863 trof de enige politie agent van het eiland, Mads Andreas Winther, bij een pas gegraven graf op het kerkhof van Sandur op het eiland Sandoy een klompje met munten aan. Na reiniging bleek het klompje maar liefst 98 zilveren munten te bevatten die rond het jaar 1100 onder de funderingsstenen van een huis moesten zijn begraven. De munten waren afkomstig uit verschillende landen in Europa. Zo bevatte de vondst zilver uit Ierland, Engeland, Denemarken en Nederland. Volgens de begeleidende tekst waren de munten afkomstig uit het Friese Dokkum, gelegen in het huidige Duitsland!
In het museum nog enkele Faroerese archeologische publicaties gekocht. Eén ervan ging over de vondst van een aantal vikingboerderijen in het plaatsje Leirvík. Hoewel we er de afgelopen vier dagen wel 10 keer doorheen gereden waren was ons een opgraving nog niet opgevallen. Volgens het boekje waren de resten te vinden in Toftanes in Lervík. Alleen dat Toftanes kwam op geen enkele kaart voor. Uiteindelijk bleek dat het plaatsje Leirvík, met maar liefst 877 inwoners, was verdeeld in drie “stadsdelen”, waarvan Toftanes de meest westelijk gelegen wijk betrof. Met behulp van de in het boekje aanwezige luchtfoto konden we de opgraving lokaliseren. Twee van de vijf opgegraven
woningen met bijgebouwen waren gereconstrueerd door middel van ca. 1 meter hoge, met grasplaggen afgedekte muurtjes. Tijdens het tussen 1982 en 1987 uitgevoerde onderzoek zijn enkele duizenden artefacten verzameld. Hieronder ruim 700 aardewerkfragmenten en nog eens 600 stukken zeepsteen.

 Afb. 3

Deze zachte steensoort werd door de vikingen gebruikt voor het vervaardigen van allerhande vaatwerk. Door de zeer hoge vochtigheidsgraad van de bodem op de Faroer is er op de meeste sites ook een grote hoeveelheid organisch materiaal aangetroffen. Onder de vondsten uit Toftanes onder andere enkele houten kommen, kralen en een speelgoed bootje. Eén van de meeste bijzondere vondsten uit dit onderzoek betreft een samengesteld houten, Christelijk kruis. Op dezelfde locatie werd nog een deel van een tweede kruis aangetroffen. De vorm van dit slechts gedeeltelijk bewaard gebleven kruis vertoont sterke overeenkomsten met Ierse stenen grafkruizen uit dezelfde periode.
Dit is een duidelijk bewijs dat de 10e eeuwse bewoners van de boerderij in Leirvík het Christelijke geloof aanhingen.

 kruis0001

Inmiddels hebben we Eysturoy weer achter ons gelaten en zijn we gestart met het verkennen van het grootste eiland van de Faroer, Streymoy.

Afb. 5

De stenen kerk uit 1858, eenzaam uitkijkend over de baai

Hier vonden we, wat ik toch wel het mooiste plekje van de Faroer zou willen noemen.
De weg naar het dorpje Saksun loopt door de Saksunardalur vallei. Een voor Faroerese begrippen brede vallei met een relatief brede beek. Op de vlakke delen van de vallei waren op verschillende plekken de resten zichtbaar van veenwinning uit een ver verleden. De in het veen uitgegraven ontwateringsgeulen zijn nog duidelijk zichtbaar.
De vallei loopt uit in een schitterend gelegen verzande baai, omsloten door hoge kliffen.
De kleine stenen kerk uit 1858 staat aan de rand van de vallei en kijkt uit op de baai.
Onderweg naar het plaatsje Tjørnuvík ontdekte we dat men ook op de Faroer eilanden stenen torentjes bouwt. Langs de weg tussen Langassandur en Haldarsvík troffen we een terrein aan waar zeker enkele honderden cairns (zie nieuwsbrief maart 2008) waren gebouwd. Wat de reden is geweest om al deze torentjes juist hier te bouwen is niet duidelijk.

Vanaf het strand in Tjørnuvík hadden we een mooi uitzicht op een, vlakbij het plaatsje Eiđi, in het water staande rotspartij. Volgens een lokale saga gaat het om de IJslandse reus Risin en zijn vrouw, de trol Kellingin, die bij een bezoek aan de Faroer zo verliefd werden op de eilanden dat ze besloten de eilandengroep mee terug naar IJsland te slepen. Het stel kreeg echter zoveel ruzie over wat de beste manier was om dit te doen dat ze bij het opkomen van de zon in steen veranderden.

Afb. 6

De IJslandse reus Risin met zijn vrouw, de trol Kellingin

Tjørnuvík bleek ook de locatie te zijn van een grafveld uit de vikingperiode. Benieuwd naar wat er te zien zou zijn besloten we een kijkje te gaan nemen. Aangekomen op de locatie bleek er niet meer te zien dan een netjes ommuurd driehoekig perceel met zeer kort geknipt gras en daartussen enkele steenbrokken. Vermoedelijk de locaties van enkele van de aangetroffen graven. Tussen 1956 en 1959 zijn totaal 12 vikinggraven gelokaliseerd en opgegraven. Op één na, lagen alle individuen op hun rug begraven. Door de zeer slechte conserveringsomstandigheden, de skeletten lagen in duinzand, kon slechts van 1 individu het geslacht worden bepaald. Het ging om een volwassen vrouw van slechts 150 centimeter lang. Verder werden nog vier volwassenen, twee baby’s en één kind van ongeveer 15 jaar opgegraven. Van de andere vier skeletten was te weinig over gebleven. Een van de skeletten zou zijn begraven in een wollen hemd. Er zijn maar weinig grafgiften bij de lichamen aangetroffen. Een fragment van een mes, een bronzen gesp, een ijzeren scheepsnagel en een 15 centimeter lange haarnaald of kledingnaald met een versierde ring op de kop. Dergelijke naalden zijn typerend voor de Noorse kuststreek en dateren uit de late 10e en vroege 11e eeuw.

De vakantie is alweer voor de helft voorbij en vandaag verhuizen we naar onze tweede accommodatie. In de volgende nieuwsbrief volgt het tweede deel van 62 graden noorderbreedte.

Gepubliceerd in de nieuwsbrief Archeologie en Monumenten nr. 46 van december 2009 van de Stichting In den Scherminckel te Bergen op Zoom 

 


 

SHETLAND EILANDEN: EEN ARCHEOLOGISCH PARADIJS

 


 

SHETLAND EILANDEN: EEN ARCHEOLOGISCH PARADIJS

 

De afgelopen jaren heb ik jullie al diverse malen via de nieuwsbrief van de Stichting in den Scherminckel mee laten genieten van mij archeologische vakanties. In 2007 berichtte ik over mijn vakantie in IJsland en in 2009 over mijn vakantie op de Faeröer eilanden. Na in 2011 nogmaals naar de Faeröer eilanden te zijn geweest, hebben we dit jaar de Scandinavische wateren achter ons gelaten en zijn we nog verder naar het zuiden afgezakt, naar de Shetland eilanden.

De Shetland eilanden vormen de meest noordelijke grens van Schotland en liggen ongeveer 280 km ten zuidoosten van de Faeröer. De eilandengroep bestaat uit circa 100 kleine en grotere eilanden, waarvan er slechts 16 bewoond zijn. Hoewel nu Schots, behoorden de eilanden tot aan 1471 toe aan de Noorse kroon. Voor lange tijd waren de eilanden dus Scandinavisch grondgebied. Iets wat aan de vele plaats en streeknamen nog steeds zeer goed te merken is. Ook het lokale dialect heeft zeer veel overeenkomsten met het Noors. De Shetland eilanden kennen een lange bewoningsgeschiedenis. Archeologische vondsten tonen aan dat de eilanden voor het eerst bewoond werden in het mesolithicum (100.000 tot 30.000 jaar voor Christus), maar de resten uit deze vroege periode zijn zeer schaars. De Shetland eilanden herbergen op dit moment meer dan 5.000 bekende archeologische vindplaatsen, waarvan het merendeel afkomstig is uit de prehistorie en de vikingtijd.

Een van de meest indrukwekkende archeologische resten op de eilanden zijn de zogenaamde brochs, metershoge bouwwerken uit de midden-bronstijd. Brochs zijn uniek voor Schotland en van de bijna 570 bekende brochs staan er ruim 120 op de Shetland eilanden. Later meer over deze indrukwekkende bouwwerken. De komende nieuwsbrieven zal ik jullie stukje bij beetje laten meegenieten van deze, vanuit archeologisch oogpunt gezien, zeer boeiende vakantie. Zoals gezegd zijn de eilanden vanaf de midden-steentijd bewoond. Over de herkomst van de mensen die in de steentijd en bronstijd de eilanden bewoonden is weinig bekend. Men vermoedt dat ze van het Britse vaste land afkomstig zijn geweest maar duidelijke aanwijzingen over hun afkomst zijn niet aangetroffen. In de ijzertijd behoorden de bewoners vermoedelijk toe aan Pictische stammen. Omdat de Romeinen nooit zover noordelijk zijn doorgedrongen, loopt de ijzertijd op de Shetland eilanden door tot de komst van de Vikingen. De steeds maar groeiende bevolking van Scandinavië zorgde erin de late achtste eeuw voor dat de Vikingen hun aandacht steeds meer gingen verleggen van het plunderen van nabijgelegen gebieden naar het innemen van nieuwe gebieden om hun eigen woongebieden te vergroten. De Shetland eilanden kwamen door deze invasiedrang in de late achtste of vroege negende eeuw in Scandinavische handen. Welk lot de toenmalige Pictische bevolking getroffen heeft is onduidelijk. Sommige historici hangen een theorie aan die er vanuit gaat dat de Vikingen de volledige Pictische bevolking van de eilanden zou hebben uitgeroeid. Archeologische bewijzen, zoals bijvoorbeeld massagraven, ontbreken echter geheel. Logischer is dat de twee volkeren naast elkaar op de eilanden hebben geleefd en langzaamaan in elkaar zijn opgegaan.

In de tiende eeuw bereikte het Christendom de eilanden. De toenmalige koning van Noorwegen, koning Olav Tryggvasson, beval graaf Sigurd the Stout dat hij en al zijn onderdanen zich zouden laten dopen. Deed men dit niet dan zouden ze ter plekke gedood worden. En uiteraard ging Sigurd akkoord. In 1194 toen Harald Maddadsson graaf was van Orkney en Shetland brak er een opstand uit tegen de Noorse koning Sverre Sigurdsson. De Shetlanders voeren naar Noorwegen maar werden op zee voor de kust van Bergen verslagen. Vanaf dat moment kwamen de Shetlands onder directe heerschappij van Noorwegen. Vanaf de dertiende eeuw hebben de Schotse koningen herhaaldelijk geprobeerd om de Shetland eilanden te veroveren. De eilanden bleven echter tot ruim in de veertiende eeuw een provincie van Noorwegen maar de Schotse invloeden werden sterker en pas in 1471 vielen de Shetlands officieel in Schotse handen. Onze reis begon met een autorit door de stromende regen naar Schiphol. Nadat het in Nederland lange tijd goed en warm weer was geweest, wilden de weergoden ons vast goed voorbereiden op het barre weer van de Shetland eilanden. Het vliegtuig vertrok ruim op tijd en met een korte overstap in Edinburgh kwamen we enkele uren later al aan op het kleine vliegveldje van Sumburgh helemaal in het zuidelijkste puntje van het mainland. Vanuit het vliegtuig waren de eerst ruïnes al te zien. Dat beloofde dus een mooie vakantie te worden. Gaandeweg de vakantie bleek echter dat het overgrote deel van de ruïnes op de eilanden verre van oud zijn. Men heeft hier namelijk de gewoonte om vervallen schuren en huizen niet af te breken, maar gewoon te laten staan totdat alleen de stenen muren er nog van over zijn. Nadat we de huurauto hadden opgehaald en ons erover verbaasd hadden dat je met de auto de landingsbaan van het vliegveld kruiste begonnen we onze weg naar Lower Voe waar ons huis voor de komende twee weken staat.

Onderweg kwamen we door Lerwick, de hoofdstad van de Shetland eilanden. Bij de ingang van het plaatsje staan net naast de weg de resten van de Clickimin Broch. Een grote ronde toren met enkele bijgebouwen er omheen omgeven door een anderhalve meter hoge buitenmuur.

shet01

De Clickimin Broch

De resten van de Clickimin broch kwamen aan het eind van de negentiende eeuw aan het licht. Oorspronkelijk heeft dit meer dan 2000 jaar oude bouwwerk op een eiland gelegen dat alleen via een boot bereikbaar was. In latere tijden is het eiland door een kleine dam met het vasteland verbonden. Tot 1874 was er van het eiland, de broch of de dam niets te zien. In 1874 besloot met om het waterpeil in het meer te verlagen en pas toen kwamen de resten van de broch in beeld. Na uitgebreid onderzoek aan het eind van de negentiende eeuw is de broch behoorlijk gerestaureerd aan de hand van de enige nog bijna complete broch in de wereld op het eiland Mousa. Over dit indrukwekkende bouwwerk zal ik jullie later meer vertellen.

Na bijna een uur in en rond de Clickimin broch te hebben rondgelopen zijn we op zoek gegaan naar de plaatselijke VVV in de hoop dat zij enige informatie hadden over eventuele lopende opgravingen op de eilanden. Omdat het opgraven op IJsland me meer dan bevallen was en het opgraafseizoen op de Faeröer net was afgelopen toen ik daar was, zou het natuurlijk erg mooi zijn als ik hier op de Shetland eilanden weer aan een opgraving mee zou kunnen werken. Maar helaas, volgens de man bij de VVV lagen alle opgravingen op de eilanden helemaal stil vanwege geldgebrek. Ondanks deze lichte tegenvaller zou er toch nog meer dan genoeg te zien zijn tijdens deze vakantie. Aan het eind van de dag kwamen we aan in Lower Voe en hadden we ons huis al snel gevonden. Opvallend was de persoonlijke inrichting van het huis. De reden hiervan werd ons al snel duidelijk toen de huisbaas Keith langskwam. Het huis, ‘de Picking Shed’, bleek zijn eigen huis te zijn van waaruit hij zijn mosselkwekerij in het fjord voor het eiland runde.

De volgende morgen was het weer bar en boos. Omdat we dit weer al wel een beetje verwacht hadden deze vakantie, besloten we om deze dag te besteden aan een bezoek aan het Shetland Museum in Lerwick. Dit zeer moderne gebouw, gelegen aan de oude vissershaven van de stad toont de geschiedenis van de eilanden van de vroege prehistorie tot aan de het midden van de twintigste eeuw. De tentoonstelling is ruim opgezet en verteld op zeer boeiende wijze zijn verhaal. Uiteraard voorzien van de nodige mooie vondsten om van te watertanden. Een van de meest bijzondere vondsten is toch wel de Sint Ninians Isle schatvondst, een groep van ruim 28 zilveren, deels vergulde objecten uit het begin van de negende eeuw.  Erg mooi is ook de uitleg over de verschillende types van woonhuizen in de steentijd, bronstijd en ijzertijd. Dit werd gedaan door middel van zeer gedetailleerde maquettes, zoals onderstaand voorbeeld van een steentijd huis uit circa 2.500 jaar voor Christus.

shet02

Dankzij deze maquettes werd het een stuk makkelijker om de verschillende hopen stenen die we op de vakantie tegenkwamen te interpreteren

In de museumwinkel natuurlijk de nodige archeologische boeken gekocht en ook daar nogmaals gevraagd of men iets wist van een actuele opgraving. De medewerker had wel gehoord van een opgraving in de buurt van de Huesbreck boerderij, maar wist niet de exacte details. Hij adviseerde mij een bezoekje te brengen aan de Shetland Amenity Trust. De instantie die het archeologische erfgoed op de eilanden beheert. Je zou het kunnen vergelijken met onze RCE. Na aan de balie mijn verhaal te hebben gedaan en heel even een wat vreemde blik te hebben gehad van de receptioniste, kwam een van de lokale archeologen van de Amenity Trust mij halen en nam me mee naar een vergaderkamer voor een kopje thee. De man vertelde honderduit over de archeologie op de eilanden en hij vertelde dat ik mazzel had. Ondanks dat er weinig geld was voor onderzoek momenteel was er toch een klein onderzoek aan de gang. Nabij de Huesbreck boerderij was men bezig met het opgraven van een zeventiende eeuws landhuis van één van de Lairds van de eilanden. De opgravingen werden uitgevoerd door een groep studenten van het Bates College in Lewiston – Maine (USA) onder leiding van professor Gerry Bigalow. Ik kreeg een uitgetekend kaartje mee en de mededeling dat ik daar zeker kon gaan kijken en dat hulp altijd wel gewenst was. Omdat we de komende twee dagen al andere bezoeken gepland hadden besluiten we om er volgende week zeker langs te gaan.

Na een heerlijke nachtrust en een beetje uitslapen vertrekken we de volgende dag richting vliegveld. Bij het uitbreiden van een van de landingsbanen werd in 1975 een spectaculaire vondst gedaan. Een wooncomplex van huizen uit de ijzertijd rondom een tot dan toe onbekende broch. De nieuwe landingsbaan bleek dwars door de resten van de broch te zijn gegraven. Bij aankomst bij de vindplaats van Old Scatness treffen we het bezoekerscentrum helaas gesloten aan. Het bordje op de deur vertelt ons dat het bezoekersseizoen pas op 28 mei begint, 1 dag voor we weer vertrekken. Op dat moment zakt de moed me toch een beetje in de schoenen, want wat als alle archeologische vindplaatsen hier pas vanaf 28 juni opengesteld worden…  Maar na een opbeurend praatje van mijn vader besluiten we nog een stukje verder te rijden en een bezoek te brengen aan Jarlshof. Genoemd naar het zeventiende eeuwse huis van de graaf (laird) Patrick Stewart dat op deze locatie stond. Het huis is aan het begin van de zeventiende eeuw in verval geraakt en tot een ruïne verworden.

De Schotse schrijver, Sir Walter Scott, bracht aan het begin van de negentiende eeuw een bezoek aan de ruïne van het huis wat hem inspireerde tot het schrijven van het boek ‘De Piraat’ waarin hij de ruïne de naam Jarlshof meegeeft dat zoveel betekent als ‘het huis van de graaf’. Tot aan de jaren tachtig van de negentiende eeuw was er op het strand niet veel meer te zien dan de ruïne van graaf Patrick maar dat zou snel veranderen. Een serie van najaarsstormen zorgden ervoor dat hele stukken van het strand wegspoelden en er grote stukken muurwerk uit velerlei perioden bloot kwamen te liggen. Grootschalige archeologische opgravingen in de jaren dertig en vijftig van de twintigste eeuw hebben de resten blootgelegd van meer dan 4.000 jaar bewoningsgeschiedenis op 1 plaats. Beginnend in de late steentijd, doorlopend naar de bronstijd, ijzertijd en Viking periode om te eindigen met het huis van laird Patrick in 1608. Wat de site zo bijzonder maakt is niet alleen de uitgestrektheid van de bewoningsgeschiedenis, maar ook de grote variatie aan gebouwen op de locatie. Zo zijn er resten gevonden van ‘round houses’, een smidse uit de bronstijd waar onder andere bronzen bijlen werden vervaardigd, een broch, ‘wheel houses’, ‘Viking long houses’ en nog veel meer. Maar wat bovenal tot de verbeelding spreekt is de gaafheid ervan. Vele van de bronstijd en ijzertijd huizen zijn op het dak na volkomen gaaf gebleven. Alle stenen muren staan nog overeind en dit betreft geen later restauratiewerk.

shet03

Huis uit de vroege ijzertijd op Jarlshof

De verschillende bouwwerken zijn lange tijd in gebruik gebleven en stukje bij beetje zijn ze verdwenen onder een laag stuifzand. Van de Viking ‘Long Houses ‘ is veel minder bewaard gebleven. Dit komt deels doordat de ‘long houses’ als een soort steenmijn hebben gediend voor de dertiende-eeuwse boerderij die eveneens op de site heeft gestaan. Maar ook al tijdens de Viking periode zijn vele huizen afgebroken en opnieuw gebouwd. In totaal zijn er zeven verschillende bouwfases te herkennen.  In het bezoekerscentrum hebben we lange tijd staan praten met Dr. Stephen (Steve) J. Dockrill van Bradford University . Nu gepensioneerd maar, door zijn jarenlange onderzoeken op Old Scatness, verknocht geraakt aan de eilanden. Na zijn pensioen is hij dan ook naar de Shetland eilanden verhuisd en werkt nu als vrijwilliger in het bezoekerscentrum van Jarlshof. Tijdens ons bezoek alhier liepen we nog op tegen Neil Oliver, historicus en Tv-presentator van de BBC. Hij was met een cameraploeg ter plaatse om opnames te maken voor een nieuwe reeks van het populaire BBC programma ‘The History of Scotland’.

shet04

Bovenaanzicht op de ‘wheel houses’ bij Jarlshof

In de volgende nieuwsbrief zal ik jullie meer vertellen over de verschillende archeologische sites die ik in mijn vakantie heb bezocht zoals de Staneydale Tempel en de Broch van Mousa. En natuurlijk over het bezoek aan de enige lopende opgraving op de eilanden.

Gepubliceerd in de nieuwsbrief Archeologie en Monumenten nr. 57 van september 2012 van de Stichting In den Scherminckel te Bergen op Zoom